Zaten fal ve tefeülün kelime anlamlarına baktığımızda meşrû ve gayrimeşru yönleri daha da berraklaşır. 

İşte, onların bu haber verme, bilme işlerine “fal” denir. 

Fal iki kısımdır:

1- Uğur, talih deneme, güzele yorma. 

2- Gelecekte olacak şeyler hakkında bilgi sahibi olmak için başvurulan çeşitli hakikat harici yollar. 

Tefeül ise, lügatte, “fal açma, fala bakma. Hayra yorma, uğur sayma, hayır isnat etme. Bir kitabı rastgele açarak denk gelen yeri okuma ve o kısmı uğurlu sayma” şeklinde tanımlanır. 

Peygamberimiz (asm), “uğursuzluk” inancını reddederek, “En iyisi, uğurlu saymaktır, tefeüldür” buyurmuştur. 

“Tefeül nedir ya Resulallah!”

“Herhangi birinizin duyduğu güzel, hayırlı bir sözdür.”1

Bediüzzaman, bir müceddit olması açısından, her şeyi doğru ve meşrû yönünü belirttiği, ortaya çıkardığı gibi, yukarıda naklettiğimiz âyet ve hadise dayanarak falın da meşrû ve gayrimeşrû yönüne işaret etmiştir. Barla Lâhikası’nda harflerle ilgili bir meseleyi izah ederken şöyle der:

“Mevsim değişmiş, harflerden çok hakikate ihtiyaç vardır. Gelecek yaza kadar muvakkaten o kapıyı ihtiyarımızla (kendi isteğimizle) çalmayacağız. Fakat o harflere ait beyanat ne derece hak olduğunu, Mevlânâ Câmî’nin Divan’ıyla kardeşlerimle tefeül ettik. Dedik: ‘Yâ Câmî! Bu hurufat-ı Kur’ânîye’ye (Kur’ân harflerine) dair beyan ettiğimiz nüktelere ne dersin?’ 

“Bir Fatiha okuyup falı açtık. 

İşte başta fal şu geldi: Yani ‘Bu huruf öyle harf değildir ki, akıl ve idrak sayfasından gitsin... Öyle kutsi harf, öyle güzel şirin hat, daima kalbimin sayfalarında yazılmalı, silinmemeli.’ 

“Aciptir ki, bütün Divan’ında bu fala benzer mealde yazı göremedik. Demek bu fal, Hazret-i Câmî’nin kerametinden bir nebze oldu…”2

Zaten tefeül, eskiden beri ulema arasında kullanılan bir husustur. Bazı şeyleri ilhamen keşfetmek, ses ve görüntüleri kerametvari algılamak mümkün.

Dipnotlar:

1- Buharî, K. et-Tıp, 43-44; Müslim, K. Es-Selâm, 110. 2- Barla Lâhikası, s. 179.