Üstad Bediüzzaman şöyle diyor:  “Oruç Cenab-ı Hakk’ın rububiyetine, hem insanın hayat-ı içtimaiyesine, hem hayat-ı şahsiyesine, hem nefsin terbiyesine, niam-ı İlâhiyenin Allah’ın verdiği İlâhi nimetlerin şükrüne bakar hikmetleri var.” diye biz insanları derin uykudan uyandırmaktadır.

İnsanlar gaflet perdesi altında ve esbab dairesinde olduklarından orucun ifade hakikatini tam göremiyorlar. Oruç insanı gafletten uyandırır. İnsana âcizliğini hatırlatır. Kendisine malik olmadığını gösterir. 

Orucun önemli bir hikmeti de, nefsin serkeşane muamelelerinden vazgeçmesi cihetine bakar. İnsanın nefsi gafletle kendini unutuyor. Mahiyetindeki hadsiz âczi, nihayetsiz fakrı, gayet derecedeki kusurunu göremez ve görmek istemez. Hem, ne kadar zayıf ve zevale maruz ve musîbetlere hedef bulunduğunu ve çabuk bozulur, dağılır et ve kemikten ibaret olduğunu düşünmez. Adeta polattan bir vücudu var gibi, layemutane, kendini ebedî tahayyül eder gibi dünyaya saldırır. Her lezzetli ve menfaatli şeylere bağlanır. 

Hem kendini kemal-i şefkatle terbiye eden Hâlıkını unutur. Hem, netice-i hayatını ve hayat-ı uhreviyesini düşünmez, ahlâk-ı seyyie içinde yuvarlanır. İşte, Ramazan-ı Şerifteki oruç, en gafillere ve mütemerritlere zaafını, âczini ve fakrını ihsas ediyor. Açlık vasıtasıyla midesini düşünüyor. Midesindeki ihtiyacını anlar. Kendi zayıf vücudunun ne derece çürük olduğunu düşünür. 

İşte, bu bağlamda oruç, o âciz ve zayıf insanları gafletten uyandırır. Ne derece merhamete, şefkate muhtaç olduğunu derk eder, nefsin firavunluğunu bırakıp, tam bir âcz ve fakr ile Cenab-ı Hakk’ın İlâhî dergâhına bir arzu hisseder ve bir manevî şükür eliyle rahmet kapısını çalmaya hazırlanır.

Eğer gaflet kalbini bozmamış ise, Yüce Allah’ın rahmet ve şefkat kapısını çalmak için büyük bir gayret ve çaba içerisine girer.