Dünyanın muhtelif yerlerinde gençlik hareketleri görülüyor. Bunlardan ilki Endonezya’da 17 Şubat 2025’te başlayan ve 02 Eylül’e kadar aralıklarla süren gençlik protestolarıdır. İkincisi Nepal’de 08 Eylül’de başlayan ve hükümet deviren Z kuşağı gösterileridir. Üçüncüsü Madagaskar’da 30 Eylül’de gençlerin başını çektiği protestolardır. Son olarak Fas’ta 28 Eylül’de başlayan ve kendilerini “Gen-Z-212” olarak adlandıran Z kuşağı gösterileridir.
Belirtilen ülkelerdeki tüm gösteriler adaletsizlik, eşitsizlik, kötü yönetim, anti-demokratik uygulamalar, hürriyetlerin kısıtlanması, işsizlik, yoksulluk, yoksunluk, yolsuzluk, gelir dağılımı adaletsizliği, uzun süreli elektrik ve su kesintileri vb. sosyo-ekonomik temelli sorunlardan kaynaklanmaktadır.
Fas’ta “Geleceği İçin Birlikte Duruyoruz Değişim İçin Güçlü Bir Gençlik Hareketi” şeklinde kendini tanımlayan Gen-Z-212 de, Fas’ta değişim talep eden gençlerin öncülük ettiği yeni bir aktivizm dalgasıdır. Gen-Z-212, “Gen” kuşak/jenerasyon, “Z” Z kuşağı ve “212” de Fas’ın uluslararası telefon kodundan oluşmaktadır.
Gen-Z-212, “Fas’ın geleceği için birliği ve eylemi temsil ettikleri”nin iddiasında. Gen-Z-212, “hükümet tarafından uzun zamandır ihmal edilen ülkenin sağlık, eğitim ve istihdam sektörlerinde âcil reformlar çağrısı” yapıyor.
Gen-Z-212’nin reform çağrısına ve protestolarına, 2022 Dünya Kupası’nda 4. olan Fas Milli Futbol Takımı’nın bazı oyuncuları da destek veriyor. Futbolcular Azzeddine Ounahi, Hakim Ziyech ve Nayef Aguerd sosyal medya hesaplarından “haklarımız, onurumuz, sağlık hizmetimiz ve eğitimimiz için” mesajıyla destek verdiler. Filistin’i de desteklediği bilinen Ziyech’in 22 Eylül 2024’teki mesajında “Gazze’nin işgali sırasında İsrail’le ilişkilerini sürdüren Fas’ı eleştirmişti”. Galatarasay’da 2023’te top oynayan Ziyech’in Eylül 2024’ten beri, Fas Milli Takımına çağrılmıyor. Aguerd de “sağlık ve eğitim konusunda genç yaşlı herkesin talebini destekliyorum, çünkü bunlar her güçlü ulusun temelidir. Bu talepler tamamen meşrudur” mesajıyla, Gen-Z-212’nin gösterilerini destekliyor.
Dünyaca meşhur Faslı futbolcuların protestoları desteklemesi, sadece şöhretleri nedeniyle değil, aynı zamanda gençlik protestolarının spor yatırımlarına yönelik olmasıyla da önemli. Gen-Z-212’nin protestolarındaki başlıklardan birisi “stadyum var, ama hastane yok” ifadesidir. Rabat yönetimi, Dünya Kupası’ndaki 4’üncülüğün ardından ülkede başta futbol olmak üzere stadyum ve spor tesislerinin inşasına 9,5 milyon dirhem (yaklaşık 1 milyar Euro)’den fazla yatırım yaptı.
“Fas’ta Aralık 2025’te Afrika Uluslar Kupası düzenlenecek. Birde Fas, İspanya ve Portekiz’le birlikte 2030 Dünya Kupası’na ev sahipliği yapacak ülkelerden biri olacak”. Stadyum ve spor tesisleri projeleri, Fas’ın gücünü ve zenginliğini dünyaya göstermeyi amaçlıyor. Ancak bu görkemli projeler, hastanelerin günlük gerçekliğiyle çelişiyor. Bir devlet hastanesinde Eylül ayı başında 8 hamile kadının ölümü, protestoları tetikleyen olaylardan sadece birisi.
Gençleri özellikle Rabat, Kazablanka ve Agadir şehirleri başta olmak üzere, harekete geçiren en önemli sorunların başında “yüzde 35,8 genç işsizlik oranı” geliyor. Gençler, işsizliğe de çözüm bekliyorlar.
Fas genelinde sosyal adalet talebiyle düzenlenen gösteriler, ülkede daha önce eşi benzeri görülmemiş bir gençlik seferberliği niteliğinde. İnternet üzerinden mobilize olan Gen-Z-212 göstericilerinin sesine, 02 Ekim’de âcil toplanan Rabat yönetiminden “göstericilerin taleplerine olumlu cevap verme sözü geldi”. Ayrıca “yetkililerin sert tepkileri, tutuklamalar ve yoğun güvenlik önlemlerine rağmen, Gen-Z-212’nin reform talepleri toplumdan büyük destek görüyor”.
Fas vd. ülkelerdeki gençliğin talepleri, Arap Baharı’ndakilere benziyor. Nepal’de hükümeti deviren, Madagaskar’da bazı bakanların görevden alınmasını sağlayan Z kuşağı, hiç de A-politik değil.