GEZİ: Risale-i Nur Dürbünüyle Amerika Gözlemleri - 3
Prof. Dr. Mehmet TİKİCİ

“NEV’Î ŞAHSINA MÜNHASIR DENEMEYECEK ÖRNEKLERE” DAİR GÖZLEMLER

Gözlemlenen ve nev’î şahsına münhasır denilemeyecek özellikler taşıyan bazı olgu ve olaylar aşağıda özetlenmeye çalışıldığı şekildedir:

AİLE

*Aile bağları çok güçlü ve dededen toruna aynı evde yaşantı yaygın: Aile hayatlarında Üstadın; “Nev-i beşerin hayat-ı dünyeviyesinde en cemiyetli merkez ve en esaslı zemberek ve dünyevî saadet için bir Cennet, bir melce bir tahassungâh ise, aile hayatıdır” ifadesi bilerek ya da bilmeyerek bir nevi fiiliyata aksettirilmiş gibi görünüyor. Meselâ, ailelerin çok önemli bir kısmında anne, baba, evlât ve torunlar bir arada yaşıyorlar. Genellikle evdeki çocukların bakımı babaanne, anneanne ve dede tarafından yapılıyor. Bu sebeple aile büyüklerinden “kültürleri gereği özellikle tercih edenler” de dahil olmak üzere huzurevinde yaşayanların oranı çok da fazla değil. “Bakacak kimse bulunamıyor olmasından” dolayı kreşe gönderilen çocukların oranı da yüksek değil.

MAHREMİYET

*Ailede mahremiyete büyük bir önem veriliyor: Üstadın çok önemli gördüğü ve “mahremiyet ve mahrem veçhini memleketten ve hükûmetlerden kaldırabilirseniz…” cümlesinde yer alan “mahremiyet” duygusu da yine Amerikan toplumunda büyük bir değere sahip. Meselâ müstakil evlerin bahçesinde herhangi bir aile ferdinin görülebilmesi mümkün değil. Çünkü aileler evlerin cadde ya da sokaklara bakan bahçesi yerine evin arka kısımda kalan ve dışarıdan görünmeyen bahçelerde oturuyorlar. Yemekler arka bahçede yeniliyor, çaylar yine arka bahçede içiliyor. Tabiî olarak misafir kabulleri ve kutlamalar arka bahçelerde yapılıyor. Bahçenin büyüklüğüne göre büyük ya da küçük havuzlar, çocuklar için oyun ve eğlence donatıları hep arka bahçelerde yer alıyor.

DİNÎ HAYAT

* Son derece dindar bir toplum: Hemen her mahallede bir veya birden fazla kilise veya şapel bulunuyor. Özellikle sokaklarda yer alan şapeller sadece ibadet amaçlı küçük yapılardan oluşuyor. Ancak merkezî yerlerdeki katedraller ve kiliseler okul, kreş, konferans salonu, sergi gibi donatılarıyla beraber külliye şeklindeler. Hemen her mezhebin ayrı bir külliyesi var. Kiliseler ne kadar büyük olurlarsa olsunlar ayin günlerinde tamamen doluyorlar. Diğer günlerde de vatandaşlar teker teker gelerek duâ ediyor, mum yakıyor ve kutsal sudan içerek ayrılıyor.

Aziz Patrik Katedrali New York şehrinin Manhattan Adası’nda Beşinci Cadde üzerinde 50 ile 51. Caddeler arasında yer almaktadır.

ARABALAR

* Toplumda her eşyanın mümkün olduğunca büyük ve geniş olanı tercih ediliyor: Meselâ binek otomobil olarak büyük çoğunlukla “4X4” veya “pikap” türü araçlar tercih ediliyor. Yine binek otomobillerde genellikle motor hacmi en az 1800-2000 cc civarında olanlar tercih ediliyor.

Benzer tercih oturulan konutlarda da dikkat çekiyor. Konutların çok önemli bir kısmı tek katlı, dublex ya da triplex şeklinde ve geniş bahçe içinde konumlandırılmış. Yine bu konutlar kaç kişinin ikamet ettiğine bakılmaksızın neredeyse tamamına yakını çok büyük kapalı alana sahip.

* Bazı Durumlarda ve/veya konularda fertler kendi mülkiyetlerinde bile istedikleri tavrı sergileyemiyorlar: Meselâ hiç kimse kendi bahçesindeki çimenleri istedikleri boyutta ya da yükseltide uzatamıyor. Çünkü herkes evinin önündeki çimenleri belirli bir boyuta ulaşmadan (belediyenin belirlediği standart uzunluk) biçmek veya biçtirmek zorunda, aksi halde bir hayli cezası var.

Yine hiç kimse bahçesindeki ağacın tek bir büyük dalını bile belediyeye haber vermeden, izin almadan kesemiyor. Daha da ilginç olanı; “ağaç kesme konusunda eğitim almamış ve de sertifika sahibi olmamış kişilerin kendi ağaç dalını bile kesebilme yetkisinin” olmaması.

MEYVE SEBZE

* Bahçelerde meyve ve sebze: Süs ağaçları dışında hemen hiçbir evin bahçesinde ya da yol güzergâhlarında veya piknik alanlarında meyve ağacı bulunmuyor. Yine benzer şekilde hemen hiçbir evin bahçesinde salatalık, soğan, domates türü bahçe bitkileri yetiştirilmiyor. Buna Türkler, Araplar gibi doğu toplumlarının bahçeleri de dahil.

* Dışarıda kullanım ya da içme suyu: Hiçbir mesire yerinde, yol kenarında, dağda- bayırda, ormanda hatta kırsaldaki yerleşim merkezlerinde içmek, el yıkamak için umumun kullanımına uygun herhangi bir su ya da çeşme yok.

*Mutluluğu paylaşmak-Acıyı gizlemek: Doğum, nişan, düğün bayramlar gibi mutlu günlerinde evlerin dış cephesi ve bahçesi çılgınca süsleniyor ve akşamları da yine abartılı şekilde ışıklandırılıyor. Dolayısıyla mutlulukları çevre ile de paylaşılıyor. Buna karşılık acıları (ölüm, hastalık gibi) dışarıya pek yansıtmıyorlar. Meselâ cenazelerde kilisedeki ve mezarlıktaki törenler dışında taziye anlamında evlere yansıyan bir ritüel söz konusu değil.

EVLER

* Hayat standardı ve satın alma gücü: Ortalama olarak toplumun hayat standardı ve paranın satın alma gücü oldukça yüksek. Meselâ bahçe içinde müstakil dubleks ya da tripleks evlerde (en küçüğü 300 metrekare olmak kaydıyla) hatta malikane türü konutlarda yaşayanlar, geçimlerini öğretmenlik, mühendislik, muhasebecilik, tamircilik ya da hurdacılık gibi mesleklerden sağlayanlardan oluşuyor. Yaklaşık olarak 1-1.5 Milyon Dolar değerindeki bu konutlara sahip olmak için “Mortgage” sisteminden yararlanılıyor. Ancak ilginç olanı fertlerin bu ödeme yükü altına girebilecek güvenceyi kendilerinde bulabilmeleri.

O gün itibariyle terazideki ağırlığım

Paranın satın alma gücünün yüksek olduğuna dair bir örnek de otomobil fiyatları. Meselâ asgarî ücretin en çok 25 katı bir fiyata acenteden (bayiden) son model ve üst segment araç sahibi olunabiliyor.

Aynı şekilde bir asgarî ücretle dört (4) ton benzin alınabiliyor. Türkiye’de bir asgarî ücretle 400 litre benzin alınabildiği göz önünde bulundurulduğunda konu daha açık bir şekilde anlaşılabilecektir.

* Dizel (Mazot) yakıt benzinden pahalı: Ülkemizdeki durumun tersine dizel (mazot) yakıtı benzinden çok daha pahalı. Bu sebeple binek otomobillerin tamamı benzinli araçlardan oluşuyor.

* Ölçü birimleri: Kullanılan ölçü birimlerinin hemen tamamı farklılık arz ediyor. Meselâ;

Ağırlık birimi olarak “kg” yerine “Pound” kullanılıyor (1 Pound= 0,45 kg). Fotoğrafta o gün itibariyle ağırlığım gösteren terazi yer almaktadır.

* Sıcaklık Birimi Olarak: “santigrat” yerine “Fahrenheit” kullanılıyor (1 Fahrenheit-17,222 santigrat derece). Fotoğraftaki termometre an itibariyle evimizin sıcaklığını göstermektedir.

An İtibariyle Evimi

* “Litre” yerine “Galon” kullanılıyor (1 galon: 3,78 litre)

* Boy ölçülerinde “cm” yerine “Fit” kullanılıyor (1 Feet = 30,48 cm)

* Mesafe ölçülerinde “km” yerine “Mil” kullanılıyor (Kara mili: 1.609 metre)

NETİCE

Farklı coğrafyaları ve kültürleri görmek ve ibret ve ders almak insanoğlunun tabiatında var. Hayırda yarışmanın bir biçimi de bu olsa gerek. Seyahat etmenin aynı zamanda bir sünnet olduğunu da daima hatırda tutmak gerek.

Biz bu yazıda müsbete dair gözlemlerimizden bazılarını sizinle paylaşarak zekâtımızı vermiş olduk.

Muhabbetle kalınız.

SON