2020’nin Ocak ve Mayıs arası ilk beş aylık verileri, 2019’un aynı dönem verileriyle kıyaslandığında Türkiye’nin ihracatının yüzde 20, ithalatı ise yüzde 5 oranında gerilediği görülüyor. Geçen yıl 10,4 milyar dolar olan dış ticaret açığı, 2020’nin aynı döneminde ikiye katlanarak 21 milyar dolar seviyesine çıktı. Dünya Bankası Türkiye ekonomisinin 2020’de yüzde 3,8 ile Uluslararası Para Fonu (IMF) ise yüzde 5 daralmasını bekliyor.

İnşaatçılar Derneği (İNDER) Başkanı Nazmi Durbakayım, 2020 Haziran ayında 190 bin 12 satışla rekor kırıldığını ve 2020 yılının tamamında 1,5 milyon konut satışı, hedeflendiğini belirtiyor. Emlak Analisti Tebernüş Kireçci’ye göre konut sektörü, dövizden etkilenmeyecek, aksine parasal genişlemeyle birlikte gayrimenkul fiyatları artacak.

Dış borçlar kritik sınırda

Kapitalizmin açık bütçe sistemiyle işleyişinin her ülke için önemli sorun olduğunu belirten Maliye Profesörü İzzettin Önder, Türkiye gibi sermaye ihtiyacını iç tasarruflarıyla karşılayamayan (gelişmekte olan) ülkeler için bu sorunun daha da can yakıcı olduğunu ifade etti. İstanbul Üniversitesi’nin eski öğretim üyesi Prof. Dr. Önder, faiz tuzağına girildiği, döviz-faiz-enflasyon krizinin kapıda olduğu tesbitini yaptı. Önder’e göre kur krizinin kökeninde, dış ticaret açığı var ve Türkiye, dış borçta kritik sınıra dayanmış durumda.  

Yüksek faiz, düşük kur politikası

“Dünya piyasalarında görüldüğü üzere, çok düşük faiz haddine rağmen reel yatırım alanlarından kaçış-faiz tuzağı- sürüyor” diyen Önder, “kur savaşlarının” yaşandığı bu dönemde, tasarruf yetersizliğinden de, devamlı dış ticari açık veren Türkiye için sakin fiyat/kur salınımının beklenemeyeceğini söyledi. Dış kaynağa yönelen özel ve kamu sektörlerinin önemli miktarda “açık pozisyon” oluşturduğunu söyleyen İzettin Önder, “Siyasî iktidar, bu politikalarla büyük sanayi kuruluşlarını ‘kur riski’ altında tutarak, iktidar koltuğunu ülke riskine tercih edebilmiştir” dedi. Önder, “Hükümetin günü kurtarma adına ekonomiyi içine attığı yüksek risk ortamı, gelecek aylarda ciddî “döviz-faiz-enflasyon” kısır döngü krizlerine gebe” diye konuştu. 

“Olağanüstü dönemden geçiyoruz”

Emlak uzmanı Kireçci, klasik olarak gayrimenkul fiyatlarının finans piyasaları ile birlikte hareket ettiğini hatırlattı. Olağanüstü dönemden geçtiğimizi belirten Kireçci, başta İstanbul olmak üzere Türkiye genelinde konut fiyatlarında, son aylarda sert bir yükselişin yaşandığını hatırlattı. 2020’nin ikinci çeyreğinde piyasalardaki yaygın senaryonun; altının onsunun 3 bin doları geçmesi; dolar kurunun ise 10 TL’yi aşması ve konut fiyatlarının yarıya düşmesi şeklinde olduğunu belirten Kireççi, şunları söyledi: “Dolar yerinde saydı. Altının ons fiyatı bir miktar yükseldi. Konut fiyatları ile yazlık yapılabilecek arsa ve arazilerin fiyatı uçtu. Türkiye’de ev sahibi olmayanların ya da ev alacakların çok zorlanacağı bir dönemin başladığını ifade etti.