"Ümitvar olunuz, şu istikbal inkılâbı içinde en yüksek gür sada İslâm'ın sadası olacaktır."

Piyasalar

Yeni sistemde ekonomi yönetimi nasıl olacak?

30 Temmuz 2018, Pazartesi 11:46
Cumhurbaşkanlığı Hükümet sistemine geçilmesiyle birlikte pek çok alanda olduğu gibi ekonomi yönetiminde de kurumsal anlamda değişikliğe gidildi.

Yeni sistemden önce Türkiye’de ekonomi politikalarının oluşturulması ve uygulanması temelde Hazine Müsteşarlığı, Maliye Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı gibi kurumların koordinasyonunda gerçekleştiriliyordu.

 

Hazine Müsteşarlığı eski sistemde ekonomiden sorumlu başbakan yardımcılığına bağlı iken Maliye, Kalkınma ve Ekonomi bakanlıkları müstakil bakanlık olarak görev icra ediyordu. 703 sayılı KHK ile ekonomide yeni bir yönetim anlayışına geçildi.

Kalkınma Bakanlığı ve Ekonomi Bakanlığı görev ve sorumlulukları başka kurumlara devredilerek ya da diğer bakanlıklarla birleştirilerek tamamen tasfiye edilirken Hazine Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı aynı çatı altında toplanarak Hazine ve Maliye Bakanlığı adını aldı.

Ayrıca, Cumhurbaşkanlığına bağlı ve ekonomi politikalarına yön verecek olan Ekonomi Politikaları Kurulu ile bütçe hazırlanması gibi konularda önemli görevler üstlenecek Strateji ve Bütçe başkanlığı kuruldu.

Hazine Müsteşarlığı ve Maliye Bakanlığı birleşti

Hazine Müsteşarlığı 1983 yılına kadar Maliye Bakanlığı bünyesindeyken bu tarihten sonra Başbakanlığa bağlı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı şeklini aldı. 1993 yılında ise Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlıkları ayrı iki kurum olarak faaliyetlerine devam etti. 2011 yılındaysa Dış Ticaret Müsteşarlığı Ekonomi Bakanlığı ismini aldı.

Uzun yıllardır Hazine ve Maliye Bakanlığının görev alanı kapsamında birleştirilmesini savunan kesimler olsa da bugüne kadar Hazine genel anlamda devletin nakit ve borç yönetiminden sorumlu iken Maliye Bakanlığı ise vergi politikaları ile bütçe hazırlanması ve uygulanması gibi görevleri yerine getirdi. Başkanlık sistemi ile birlikte Başbakanlık ve Başbakanlık yardımcılığı makamları kaldırılırken Hazine Müsteşarlığı da yeniden Maliye Bakanlığı bünyesine geçmiş oldu.

Ayrıca, eski sistemde ekonomiden sorumlu başbakan yardımcısına bağlı ve ilgili durumda olan SPK, BDDK, TCMB, Ziraat Bankası, Halkbank, Vakıflar Bankası gibi kurumlar aynı şekilde Hazine ve Maliye Bakanı’nın sorumluluğuna geçti.

Bununla birlikte, halihazırda çok önemli görevleri bulunan iki kurumun gücünü bünyesinde birleştiren Hazine ve Maliye Bakanlığına 13 nolu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (CBK) ile kalkınma planı, orta vadeli program ve orta vadeli mali planı Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı ile birlikte hazırlama görevi verildi.

Eski sistemde kalkınma planları ve orta vadeli program Kalkınma Bakanlığı’nca hazırlanıyor ve Bakanlar Kurulu’nca kabul ediliyordu. Orta vadeli mali plan ise Maliye Bakanlığınca hazırlanıyor ve Yüksek Planlama Kurulu karara bağlıyordu. Yeni sistemde yüksek planlama kurulu da kaldırıldı.

Kalkınma Bakanlığı Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığına dahil edildi

Yeni sistemde artık olmayan Kalkınma Bakanlığı’nın görevlerini hangi kurumun yerine getireceği merak ediliyordu. Kalkınma Bakanlığı’na bağlı kalkınma ajansları 1 nolu CBK ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlanırken anlaşılan o ki Kalkınma Bakanlığının geri kalan görevlerini Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı yürütecek.

Kalkınma bakanlığının eski web sitesinin strateji ve bütçe başkanlığı olarak değiştirilmesi de böyle olacağını gösteriyor. Strateji ve bütçe başkanlığına getirilen Naci Ağbal’ın Kalkınma Bakanlığı binasını kullanmaya başladığı ifade ediliyor. Diğer taraftan Strateji ve bütçe başkanlığında görev alacak personelin Kalkınma Bakanlığı personeli mi yoksa başka kurumlardan atanacak personel mi olacağı konusu şu ana kadar çıkarılan kararnamelerde açıklığa kavuşturulmadı.

Yine Maliye Bakanlığı’na bağlı Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü de bütçe hazırlama yetkisinin Cumhurbaşkanlığına geçmesiyle birlikte Strateji ve Bütçe Başkanlığı’na geçti.

Ekonomi Bakanlığı Ticaret Bakanlığı oldu

1983 yılından 1993 yılına kadar Hazine Müsteşarlığı ile aynı çatı altında bulunan Dış Ticaret Müsteşarlığı, 1993 yılında ayrı bir kurum haline getirilmiş ve 2011 yılında yayınlanan 637 sayılı kararname ile Hazine Müsteşarlığına bağlı Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüklerini de bünyesine katarak Ekonomi Bakanlığı ismini almıştı.

Türkiye’nin dış ticaret politikasının belirlenmesinde ana aktör olan bakanlık yeni sistemle birlikte Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile birleştirilerek Ticaret Bakanlığı ismini aldı. Bununla birlikte bünyesinde bulunan Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü ise Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na geçti.

T.C. Merkez Bankası bağımsızlığını yitirdi mi?

TCMB’nin Hazine ve Maliye Bakanlığına bağlandığı gibi sosyal medyada dolaşan söylentilerle bağımsızlık tartışmaları devam etse de TCMB eski sistemde de ekonomiden sorumlu başbakan yardımcılığı ile ilgili kurumlardan biriydi. Bu açıdan yeni sistemde de ekonomiden sorumlu başbakan yardımcılığı makamının yerini alan Hazine ve Maliye Bakanlığı ile ilgili bir kurum vasfını devam ettiriyor.

Ancak, yayımlanan 703 sayılı KHK ile TCMB kanununda yer alan başkanının görev süresi 5 yıldır hükmü yürürlükten kaldırılırken, Üst Kademe Kamu Yöneticileri ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Atama Usûllerine Dair Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi'ne göre de bu süre 4 yıla düşürüldü. Görev süreleri, uluslararası alanda TCMB bağımsızlığı açısından kritik sayılan kriterlerden biri olarak kabul ediliyor ki bu süre ABD‘de (FED) 14 yıl Avrupa Birliği’nde (ECB) ise 8 yıl olarak uygulanıyor.

Bununla birlikte, daha önce TCMB başkanının önerisiyle atanan Para Politikası üyeleri de artık başkanın önerisi dikkate alınmadan belirlenebilecek. Başkan yardımcıları için şart koşulan en az 10 yıl çalışmış olma şartı da kaldırıldı. Ayrıca, daha önce Bakanlar Kurulu kararıyla atanan TCMB Başkanı artık Cumhurbaşkanı kararı ile atanacak.

Yukarıda sayılan gelişmeler, piyasalar tarafından TCMB’nin bağımsızlığının zayıflatılması olarak algılanıyor ve olumlu karşılanmıyor.

Politikaları kim belirleyecek?

Cumhurbaşkanlığına bağlı 9 politika kurulu oluşturuldu, bunlardan ekonomi yönetimini yönlendirecek olan ise ekonomi politikaları kurulu olacak. Kurulun yetkileri ve görevleri 1 nolu CBK ile 13 maddede belirlendi. Ancak halen kurulun kimlerden oluşacağı ve çalışma prensiplerine ilişkin yeterli bilgi yok.

Sonuç itibariyle, ekonomi politikaları kurulunun temel hedefleri ve öncelikleri belirleyeceği ve bakanlıkların daha çok uygulayıcı pozisyonunda olacağı yeni bir sisteme geçiliyor. Diğer bir ifadeyle vizyonu belirleyecek olan ekonomi polikaları kurulu olurken bu vizyonun gerçekleşmesi için gerekli plan ve programları bakanlıklar yapacak gibi görünüyor.

Bakanlıkların kurulların karar mekanizmalarına ne ölçüde dahil olacağı kurulların yapısının açıklığa kavuşmasıyla daha belirgin hale gelecek.

Euronews Türkçe

Okunma Sayısı: 1731
YASAL UYARI: Sitemizde yayınlanan haber ve yazıların tüm hakları Yeni Asya Gazetesi'ne aittir. Hiçbir haber veya yazının tamamı, kaynak gösterilse dahi özel izin alınmadan kullanılamaz. Ancak alıntılanan haber veya yazının bir bölümü, alıntılanan haber veya yazıya aktif link verilerek kullanılabilir.

Yorumlar

(*)

(*)

(*)

Küfür, hakaret, rencide edici cümleler veya imalar, inançlara saldırı içeren, imla kuralları ile yazılmamış, Türkçe karakter kullanılmayan ve tamamı büyük harflerle yazılmış yorumlar onaylanmamaktadır. İstendiğinde yasal kurumlara verilebilmesi için IP adresiniz kaydedilmektedir.
    (*)

    Namaz Vakitleri

    • İmsak

    • Güneş

    • Öğle

    • İkindi

    • Akşam

    • Yatsı