Uykuyu bölen çağrı nedir? Şehrin ücra köşesinde bile, seni bir gölge misali terk etmeyen, koca cihan lâl kesse, kalbinde hakikati haykıran o ses nedir?
Dünyayı altüst eden haksızlıklar karşısında yükselen güçlü ses nereden gelir? Zulüm ile yıkanan topraklarda, merhamet nasıl çiçek açar? İçimizdeki kör kuyulara güneş nereden doğar? Ay ışığında kurulan mahkemenin hâkimi kimdir?
Çağımızın vicdanı olan Risale-i Nur’da üstadımız Bediüzzaman hazretleri; “Âlem-i gayb ve şehadetin nokta-i iltisakı ve berzahı (görünen ve görünmeyen âlemlerin kesişme noktası) ve iki âlemden birbirine gelen seyyarâtın mültekası (seyyar şeylerin buluşma noktası) vicdan denilen fıtrat-ı zîşuurdur. Evet, fıtrat ve vicdan akla bir penceredir; tevhidin şuâsını (parıltılarını) neşrederler.”
Rabbimiz Kur’ân-ı Kerîm’in Şems Suresinin 7-10 arasındaki geçen ayetlerde buyuruyor ki; “Her bir nefse (ruha) ve onu düzenleyene, sonra da ona hem kötülüğü hem de ondan sakınmayı ilham edene ant olsun ki, onu (ruhunu) kötülüklerden tertemiz yapan muhakkak, felah buldu. Onu alabildiğine kötülüklere batırıp günah ile örten ise, elbette hüsrana uğradı.”
Vicdan hak-batıl, hakikat-yalan, hayır-şer ve doğru-yanlış ayrımını yapan en güçlü mekanizmadır. Peygamber Efendimiz (a.s.m) hadis-i şeriflerinde; “Birr (iyilik ve taat) güzel ahlâktır; ism (günah ve kötülük) de vicdanını tırmalayan, seni rahatsız ve huzursuz eden ve insanların muttali olup bilmesini istemediğin şeydir” buyurmuştur. Vicdan Allah’ı arar, Allah namına bakar, Allah namına görür. Vicdan, dünyevi hayata, hakkın hatırı ve ahiret nazarıyla bakmaktır. Vicdan bozulmamış bir fıtrattır ve fıtrat yalan söylemez. İman ve vicdan birbirini tamamlayan bir güçtür. Vicdanın dayandığı güç ve hakimiyet âlemlerin Rabbidir. Bir başka ifadeyle, vicdan Cenab-ı Hakk’ın emir ve yasaklarını tasdik edendir. Ve vicdan, kâinatın sahibinin aydınlık, parlak bir aynası hükmündedir.
Üstad Bediüzzaman’ın ifadesiyle; “insanın fıtrat-ı zîşûuru olan vicdanı, saadet-i ebediyeye bakar, gösterir. Evet, kim kendi uyanık vicdanını dinlerse ‘Ebed!.. Ebed!’ sesini işitecektir. Bütün kâinat o vicdana verilse, ebede karşı olan ihtiyacının yerini dolduramaz. Demek o vicdan, o ebed için mahlûktur. Demek bu vicdanî olan incizap ve cezbe, bir gaye-i hakikiyenin ve bir hakikat-ı câzibedârın yalnız cezbi ile olabilir.”
Vicdan duygularımızı, düşüncelerimizi, kalbimizi, akıl ve irademizi dengede tutan en güçlü terazidir. Bir şahide veyahut bir ispata gereksinim duymayan, adaletine şüphe ve gölge düşürmeyen en derin mahkemedir.