Araştırmalara göre kullanıcıların yüzde 52’sinin sosyal medya kullanım alışkanlıklarının değiştiği belirlendi. Bu kapsamda sosyal medya eğitiminin gerekli olduğunu düşünerek Sosyal Medya ve Dijital Güvenlik Eğitim, Uygulama ve Araştırma Merkezi (SODİGEM) Müdürü Prof. Dr. Levent Eraslan ile görüştük. Eraslan, sosyal medyada ölçülü hareket etmenin yollarını gösterdi.

Sosyal medya nedir, hayatımıza sunduğu avantajlar ve dezavantajlar nelerdir?

Sosyal medya, sosyal ve etkileşimli içeriklerin üretilip paylaşılmasını sağlayan internet araçlarıdır.  Sosyal medya etkileşim unsurunu oluşturan Web 2.0 teknolojisinin ortaya çıkarttığı ideolojik ve teknik unsurların üzerine kurulan ve kullanıcıların ürettiği içeriğin oluşturulmasını, değiştirilmesini ve paylaşılmasını sağlayan internet uygulamalarıdır. Dolayısıyla sosyal medya; medya yöneticileri dışındaki kişilerin de haber, metin, grafik, fotoğraf, video, müzik, oyun gibi içerikler üretmesini ve paylaşmasını, kullanıcıların farklı kişilerle birlikte ortak çalışmalar gerçekleştirmesini ve kullanıcıların topluluk oluşturmasını sağlayan araçlardır. 

Sosyal medya bireylerin kişilerarası ilişkilerine katkı sağlar, bireylerin özgüvenini arttırır ve kişiliklerini daha iyi ortaya koymaları konusunda faydalıdır. Doğru kullanıldığında hızlı ve güncel bilgi akışı açısından verimlidir. Coğrafi sınırları ortadan kaldırır, kurumlar açısından değerlendirildiğinde fiziksel ortamın dışına taşıyarak kurumun ufkunu genişletir. Sosyal medya marka denkliği öğelerinin arttırmasını sağlamakta, kurumların pazarlama iletişimi faaliyetlerini çe- şitlendirmekte, kurum çalışanları arasındaki işbirliğine, kurumların gelirlerine ve kârlılığına katkı sağlamaktadır. Dezavantajlara kısaca değinecek olursak; sosyal medya özellikle çocuk ve gençler açısından tehlikeli dijital içerikler barındırmaktadır ve bu bağlamda bu tehlikeli içeriklere karşı savunma mekanizması oluşturmak önemlidir. Sosyal ağların bilinçsiz ve aşırı kullanımı “yeni medya rahatsızlıkları” olarak tanımlanan psikolojik, sosyal ve fiziksel bağlamda çeşitli hastalıklara ve sosyal medya bağımlılığına sebep olmaktadır. Yine sosyal ağların fazla kullanımıyla, yüz yüze iletişim sekteye uğramakta ve kişinin aile bireyleri ile olan iletişimi kopma noktasına dahi gelebilmektedir. İnternet bankacılığı ve online alışveriş esnasında karşı karşıya kalınabilecek online dolandırıcılara yönelik de dikkatli olunmalıdır.  

Çocuklar ve gençler başta olmak üzere her yaş grubu bireyler, dijital dünyadan gelen zarar- lara karşı nasıl korunabilir? 

Bireyler dijital dünyadan doğabilecek zararlara karşı hem kendilerini, hem de çevrelerindeki diğer bireyleri, bilinçli ve yetkin bir sosyal medya okuryazarı olarak koruyabilirler. Sosyal medya okuryazarlığı kavramı; sosyal medyada dijital kimlik yönetimi, bilinçli bir şekilde içerik oluşturma, sosyal medyada paylaşılan içerikleri analiz etme ve anlamlandırabilme becerisi olarak tanımlanmaktadır.  Bu beceriler teknik anlamda bilgi ve yeterliliğe sahip olmayı, sosyal medyayı günlük hayatta ve iş hayatında amacına uygun olarak kullanmayı, sosyal medyayı eleştirel bir şekilde değerlendirebilmeyi ve dijital kültüre katkıda bulunmayı içermektedir.  Ayrıca sosyal medya okuryazarlığı sosyal medyada paylaşılan içerikleri tek bir kişinin görüşüne göre yargılamak ya da değerlendirmek de değildir. Sosyal medya okuryazarlığı herhangi bir konuyla ilgili birbirinden farklı görüşleri farklı yönleriyle incelemeyi ve değerlendirmeyi temel almaktadır. Bunun dışında sosyal medya okuryazarlığı paylaşılan içerikteki mesajlara yasak koymak ya da engellemek de değil, eleştirel bir bakış açısıyla her şeyi izleme ve değerlendirmektir.  Dolayısıyla da sosyal medya kullanıcıları sosyal medya hakkında yetkin olmalı ve kullanıcılara içerik paylaşma noktasında sınırsız bir özgürlük tanıyan sosyal medya platformlarında içerikleri doğrudan kabul etmemeli, yanlışlığını doğruluğunu eleştirel bir şekilde değerlendirmelidir.

Eğitim, ticaret, iletişim, alışveriş, oyun gibi birçok mecraya hizmet veren sosyal medya ağlarında güven ortamı nasıl oluşturulur?

 İlk olarak bir birey; kişisel bilgilerini başkalarıyla paylaşmamalı, sosyal ağlarda kullandığı şifrelerinin benzersiz ve güvenli olduğundan emin olmalı, bilinmeyen eklentileri ve yazılımları indirmemeli, antivirüs yazılımını güncel tutmalı ve yalnızca güvenilir WiFi kaynaklarını kullanmalıdır. Bireyler internet bankacılığı ve online alışveriş sebepli kullanımlarında ise; “https://” uzantılı güvenli web sitelerini tercih etmeli, banka kartı yerine kredi kartı kullanmalı, finansal hesaplarını takip etmeli, borç aldatmacası, online tanışma dolandırıcılığı ve kişisel dolandırıcılık gibi dolandırıcılık çeşitlerine karşı dikkatli ve tetikte olmalıdır. 

RÖPORTAJ: KÜBRA ÖRNEK KORKMAZ
[email protected]

Not: Bizim Aile Dergisi Ağustos sayısından alınmıştır.