17 Eylül tarihi, 27 Mayıs 1960 kanlı darbesinden sonra kurulan uyduruk mahkemenin kararı neticesi idam edilen “İslâm kahramanı” merhum Adnan Menderes’in idam edilmesinin yıl dönümüdür.

27 Mayıs darbesini yapanlar “Türk ordusu bir kere daha tarihî bir vazife karşısında bulunuyor. Bu vazife; dâhilde memleketi buhran ve felâkete sürüklemek isteyen hırslı politikacıların elinden kurtarmaktır…” diyerek, iktidarının ilk icraatı olarak ezanı aslına çeviren, din dersini okullarda okutmaya başlayan, demokrasinin kurallarını oturtan, Türkiye’yi barajlara, yollara kavuşturup, kalkınma hamlesi başlatan Demokrat Parti iktidarına karşı askerî bir ihtilâl yapmıştı.

1950 yılında iktidara gelen Demokrat Parti iktidarının “ülkeyi kardeş kavgasına götürdüğü” iddiasıyla ordu içerisinde bir grup subay 27 Mayıs 1960 sabahı ülke yönetimine el koymuştu.

DEMOKRASİ İÇİN KARA LEKE

37 subaydan oluşan Millî Birlik Komitesi bu harekât ile anayasa ve TBMM’yi feshetmiş, siyasî faaliyetleri askıya almış, Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere birçok Demokrat Parti’liyi tutuklatmıştı. Genelkurmay Başkanı Org. Rüştü Erdelhun dahi tutuklananlar arasındaydı. Genelkurmay başkanlığını yürüttüğü sırada askerlerin siyasete karışmasına ve askerî cuntalara karşı çıkması ile tanınan Erdelhun, Yassıada Mahkemesi’nde yargılanıp idama mahkûm edilmiş, bu hüküm daha sonra ömür boyu hapse çevrilmişti. Erdulhan daha sonra Cemal Gürsel tarafından serbest bırakılmıştı.

Yassıada Mahkemeleri’nde 14 DP’li idama mahkûm edilmiş, Adnan Menderes, Fatin Rüştü Zorlu, Hasan Polatkan idam edilirken, diğer ölüm cezaları müebbet hapis cezasına çevrilmişti. 

Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan 16 Eylül 1961, Adnan Menderes ise 17 Eylül 1961 günü idam edilmişlerdi. Bu yüzden 1960 ihtilâli yıllar sonra bile “kanlı darbe” olarak hatırlanmaktadır.

1961 senesinin 16 ve 17 Eylül günleri, demokrasi tarihimiz için kara bir lekedir.

DARBECİLER ÇANKAYA KÖŞKÜ’NDE DÜĞÜN YAPTILAR

Darbenin “kudretli albayı” Alparslan Türkeş’in oğlu eski bakan Tuğrul Türkeş, komutanların çocuklarının Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in evsahipliğinde Çankaya Köşkü’nde düğünle (!) sünnet yaptığını anlatması darbeci zihniyetten ibretlik bir hatıradır. Halkın seçtiği iktidarı kanlı bir darbe ile devirenler aynı günlerde düğün yapması da darbecilerin zihniyetini ortaya koymuştu.

AİLESİNDEN İDAM İPİNİN PARASINI ALDILAR

Darbecilerin Menderes’in ailesinden, cellât parası, kefen parası, ip parası, yemeğin parası olarak 150 lirayı kuruşu kuruşuna tahsil edilmişti. Hem asıp hem de asıldığı ipin parasını alması ancak darbecilere yakışan bir davranış olmuştu.

20 YIL BOYUNCA “BAYRAM” OLARAK KUTLANDI

27 Mayıs darbesinin 20 sene boyunca bayram olarak kutlaması demokrasi tarihimiz için utanç vesilesi olmuştu. Menderes, Zorlu ve Polatkan, Türk demokrasi tarihi için utanç verici bir kararla idam edilmesini “bayram” olarak ilân edenler bugün “hayırlı yâd edilmezken, milletin maddî ve manevî ihtiyaçlarını karşılayan Menderes ve arkadaşlarını unutmaması milletin demokrasiye verdiği önemi gösteriyor.

MAHKEME HUKUK FACİASIDIR

Yassıada Mahkemeleri tam bir hukuk faciasıdır, hukuk katledilmiştir. Türkiye, dünyada itibar kaybetmiş, Türkiye’de demokrasinin, demokratikleşmenin önünü tıkamıştır.

İLK İCRAATI EZANI ASLINA DÖNDÜRMEKTİ

Milletin verdiği yetkiyi hazmedemeyenlerin aslında kabullenemedikleri şey, Menderes hükümetinin ilk icraatı olan ve halkın hiç benimsemediği Arapça ezan yasağının kaldırılması ile ilgili kanun tasarısının TBMM’ye sunulmasıydı. Müslümanlığın şiarlarından birisi olan ezan tam 18 yıl boyunca “Tanrı uludur” şeklinde camilerde zorla okutturulmuştu. Menderes hükümetinin Meclis’teki ilk kararı ile ezan aslına döndürülmüş, milletin istediği olmuştu. Bundan bir ay sonra da 5 Temmuz tarihinde radyolarda dinî programlar yayın yasağı kaldırılmış ve yeni camilerin yapımına başlanmıştı.

DARBECİLER LÂNETLENİYOR

Yassıada Savcısı Selim Egesel’i, ya da hâkimi Salim Başol’u hatırlayan yok. Hatırlayanlar da hayırla yâd etmiyor, lânetliyor. Ama 17 Eylül 1961’de darbecilerin idam ettiği merhum Adnan Menderes’in adı bugün her yer de hayırla yâd ediliyor rahmetle hatırlanıyor. Her zaman milletin gönlünde duruyor. Millet duâlarında hep hatırlıyor.

***

Zorlu ve Polatkan’a rahmet

27 Mayıs 1960’ta yapılan askerî darbe sonrasında DP’nin önde gelen kadrolarının tamamı tutuklanmıştı. Yassıada’da yapılan hukuksuz bir mahkeme sonrasında Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve başta Başbakan Adnan Menderes, Dışişleri Bakanı Fatin Rüştü Zorlu ve Maliye Bakanı Hasan Polatkan başta olmak üzere, DP’nin 14 ileri gelen üyesi idam cezasına çarptırıldı. 16 Eylül 1961’de Zorlu ve Polatkan’ın idam cezaları zulmen infaz edildi.

Türkiye’nin ilk askerî darbesi 27 Mayıs 1960’da gerçekleştirildi. Darbeciler 37 subaydan oluşan bir “Millî Birlik Komitesi” kurdular. Darbeciler tutuklananları Yassıada’da kurulan özel bir mahkemede yargıladılar. 14 Ekim 1960’ta başlayan Yassıada dâvâları, 11 ay 1 gün sürdü. 203 gün dâvâlara bakıldı, 872 oturum yapıldı. 19 dâvâya bakıldı, 1068 şahit dinlendi ve yargılamalar hükmün açıklandığı 15 Eylül 1961 tarihinde son buldu. Bu düzmece mahkemenin vereceği karar aslında en başından beri belliydi. Baştan sona skandalların birbirini kovaladığı mahkemenin başkanı Salim Başol, Hasan Polatkan’ın kendisini savunmaya başlaması üzerine “kısa kes” demiş, Polatkan “o halde savunma yapmayayım mı?” diye sorunca “yapma’” cevabını vermişti.

Adnan Menderes’in de kendisini savunma hakkı tanınmamış, idamla yargılanan kişilerin savunmaları birkaç dakikayla sınırlı tutulmuştu. Bebek Dâvâsı, Köpek Dâvâsı gibi rezaletler yaşanan mahkeme sonucunda Bayar, Menderes, Polatkan, Zorlu ve başka DP ileri gelenleri idama mahkûm edildiler. 16 Eylül 1961’de Polatkan ve Zorlu’nun cezaları infaz edildi.

MEHMET KARA  - ANKARA
[email protected]