İHLÂS
Sözlükte “saf olmak, arı olmak, duru olmak” anlamındaki hulûs kökünün tef’il kalıbından gelen ihlâs, “saflaştırmak yahut saf kılmak, arıtmak yahut arı kılmak, durultmak yahut duru hale getirmek” mânasındadır. Terim olarak ise “iman, ibadet ve iyilikleri başka her türlü gayeden arıtarak yalnız Allah için yapmak” demektir. Diğer bir ifadeyle kulun bütün inanç, davranış ve sözlerinde sadece Allah’ın rızasını gözetmesidir. Bu tanıma göre bir kimsenin kulluğuna Allah rızası dışında maddî, dünyevî, siyasî vb. çıkarlar katarak ibadette bulunması ihlâsa aykırıdır. Dolayısıyla insanların ibadet ederken veya hayır işlerken “bilsinler, duysunlar, görsünler” gibi duygu ya da niyet içinde olmaları ihlâsa aykırı olup amelleri iptal eder.
Kur’ân-ı Kerîm’in temel kavramlarından biri olan ihlâs, Kur’ân’ın en faziletli sûrelerinden birine isim olmanın yanında, müştaklarıyla beraber otuzdan fazla âyette geçmektedir. Meselâ şu âyette ihlâs Allah’ın emri olarak ifade olunmaktadır: “De ki, Rabbim adaleti emretti. Her secde yerinde yüzleriniz O’na doğrultun. Dini yalnız O’na has kılarak yani ihlâslı şekilde ibadet edin…” (A’râf 7/29). Diğer bazı âyetlerde de ihlâs peygamberlerin başlıca niteliklerinden birisi olarak zikredilmektedir (Sa’d 38/45-46). Öte yandan yine âyet-i kerimelerde şeytanın ihlâslı kullara zarar veremeyeceğini itiraf ettiği beyan edilmektedir (Hicr 15/40).
Bediüzzaman, başına “en az on beş günde bir okunmalı” kaydını koyduğu İhlâs Risalesi’nde bu kavramı, daha çok iman hizmetiyle bağlantılı olarak şu bileşenleri ile tanımlamaktadır: Bu dünyada hususan uhrevî hizmetlerde en mühim bir esas, en büyük bir kuvvet, en makbul bir şefaatçi, en metin bir nokta-i istinad, en kısa bir tarik-i hakikat, en makbul bir duâ-i manevî, en kerametli bir vesile-i makasıd, en yüksek bir haslet, en safi bir ubudiyet ihlâstır (Lem’alar, Yirmi Birinci Lem’a, s. 177). O, bu çerçevede sıraladığı ihlâs düsturlarının ilki olarak da şunu zikretmektedir: “Amelinizde rıza-i İlâhî olmalı”.
Allah hepimizi bütün ibadet, taat ve amellerimizde tam ve hakikî ihlâs üzere olmayı ihsan etsin. Amin.