Sözlükte “boyun eğmek, tabi olmak, emri yerine getirmek” anlamındaki “tva” kökünden taat yahut itaat, terim olarak “Allah’ın ahkâmına boyun eğmek, O’nun emir ve yasaklarına uymak, O’nun Peygamber’ine tabi olmak” demektir. Kelime, işitip icabet etmek anlamındaki “sem’i”, kabul edip teslim olmak anlamındaki “İslâm”, uymak anlamındaki “teba” gibi kelime ya da kavramlarla da yakın anlam ilişkisi içindedir. Zıttı karşı çıkmak, reddetmek mânâsına gelen “isyan” yahut “asilik”tir.
Kur’ân-ı Kerîm’de sözlük ve terim anlamında çeşitli kalıplarda seksen beş dolayında âyette geçmektedir. Fussilet Sûresi’nin 41. âyetinde, göklerin ve yerin Allah’a itaat ettiği belirtilmekte, Enfal Sûresi’nin ilk âyetinde itaat ile iman arasında ilişki bulunduğuna işaret edilmekte, Ahzab Sûresi’nin 71. âyetinde ise Allah’a (cc) ve Resulüne (asm) itaat edenlerin tam olarak kurtuluşa ulaşacakları belirtilmektedir. Şu âyette mü’minlerin Allah’a (cc) ve Resulüne (asm) itaat etmeleri istenmektedir: “De ki, Allah’a itaat edin, Peygamber’e de itaat edin. Eğer itaatten yüz çevirecek olursanız şunu bilin ki, Peygamber’in yüklendiği kendine, sizin yüklendiğiniz kendinizedir. Şu kadar var ki eğer itaat ederseniz hidayete ulaşmış olursunuz…” (Nur 24/54). Şu âyette de Allah’a (cc) ve Resulüne (asm) isyan etmenin amelleri boşa çıkaracağına dikkat çekilmektedir: “Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Peygamber’e de itaat edin de sakın amellerinizi boşa çıkarmayın” (Muhammed 47/33). Nisa Sûresi’nin 59. âyetinde ise şöyle buyrulmaktadır: “Ey iman edenler! Allah’a itaat edin, Peygamber’e itaat edin ve sizden olan ülü’l-emre de…”.
Görüldüğü gibi âyetlerde, âlemde irade sahibi olmayan her şeyin O’na itaat ettiği belirtilmekte, irade sahibi olan biz insanların da hem Allah’a (cc) hem de O’nun Resulüne (asm) itaat etmeleri dile getirilmektedir. Diğer taraftan mealini verdiğimiz son âyette de Allah (cc) ve Resulü (asm) yanında “siz”den yani mü’minlerden olan yöneticiye itaat edilmesi emredilmektedir. Nitekim Bediüzzaman da, Allah’a (cc) ve Resulüne (asm) itaat etmeyip zulmeden idareciler için “padişah da olsalar haydutturlar” (Divan-ı Harbi Örfi, Üçüncü Cinayet) demektedir.
Allah hepimizi Kendisine (cc) ve Resulüne (asm) samimiyetle itaat edenlerden eylesin. Amin!