Sözlükte “geri dönmek, rücû etmek” anlamına gelen tevbe, terim olarak “kulun işlediği günahlardan dönüp Allah’tan bağışlanma dilemesi, Allah’ın da kulun bağışlanma dilemesini kabul edip cezalandırmaktan vazgeçmesi” demektir.

Başka bir ifadeyle tevbe “kula bakan boyutu ile kulun yanlışlarından ‘dönmesi’, Allah’a bakan boyutu ile O’nun kulun ‘dönmesini’ kabul edip kuluna af ve ihsanı ile muamele etmesi” mânâsına gelmektedir.

Çeşitli kalıplar halinde Kur’ân-ı Kerîm’de doksana yakın âyette geçen tevbe, otuz beş âyette Allah’a izafe edilmektedir. Bu bağlamda Allah’ın bir ismi de “tevvâb” olup “kulun hata ve günahlarını bağışlayıp ihsanda bulunan” demektir. Diğer âyetlerde ise insanlara nispet edilmektedir. 

Bir âyette şöyle buyrulmaktadır: “Kötülükleri işleyip de sonra ardından tevbe edenler ile imanlarında sebat edenlere gelince, şüphe yok ki, Rabbin gafurdur, rahimdir.” (A’raf 7/153) Şu âyette de kullara tevbe etmeleri emredilmektedir: “Rabbinizden bağışlanma dileyin, sonra O’na tevbe edin. Şüphesiz Rabbim çok merhametlidir, çok sevendir” (Hud 11/90). 

Şu âyet de makbul tevbeyi tanımlamaktadır: “Allah katında gerçek tevbe, ancak bilmeyerek günah işleyip sonra çok geçmeden tevbe edenlerin tevbesidir. İşte Allah bunların tevbelerini kabul buyurur. Allah hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir” (Nisa 4/17). 

Âyeti kerîmede ifade edildiği üzere insan zayıf bir varlık olduğu için (Nisa 4/28), birtakım yanlışlar ve hatalar yapması adeta kaçınılmazdır. Kula düşen günahlardan sonra hemen dönüp Allah’tan bağışlanma dilemesi ve tevbe etmesidir. Bu bağlamda Üstad Bediüzzaman Hazretleri’nin şu tesbit ve uyarısı çok dikkat çekicidir: “Evet, günah kalbe işleyip siyahlandıra siyahlandıra tâ nur-ı imanı çıkarıncaya kadar kalbi katılaştırıyor. Her bir günah içinde küfre gidecek bir yol var. O günah istiğfar ile çabuk imha edilmezse kurt değil, belki küçük bir yılan olarak kalbi ısırıyor. (Lem’alar, İkinci Lem’a, s. 10)

Allah, günahların her taraftan hücum ettiği zamanımızda, şahs-ı manevinin duâ ve istiğfarlarına mazhar olarak hepimizi tevbe edenlerden, tevbesi kabul olanlardan ve salâhat dolu hayat yaşayanlardan eylesin. İnşallah...