“Üsve-i Hasene” olan Peygamberimizin (asm) “Davet” “Tebliğ” “Tezkiye” “Talim” “Tebyin” olarak beş görevini Kur’ân-ı Kerîm beyan etmektedir. Peygamberimiz (asm) “Ben muallim olarak gönderildim.” (İbni Mâce, Mukaddime, 17) “Güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim.” (İmam Malik, Hüsnü’l-Hulk, 8) Ayrıca “Ben kolaylaştırıcı bir muallim olarak gönderildim.” (Müslim, Talak, 29.) buyurur.
Peygamberimiz (asm) muallimlik görevini Mekke’de “Dâru’l-Erkam”da, Medine’de ise “Suffe Mektebinde” yapmıştır. Mekke’deki Dâr-ı Erkam, Medine’deki Suffe’den daha önemlidir. Zira, Peygamberimiz (asm) ilk müslümanlara Kur’ân talimini burada yapmıştır.
Yüce Allah’ın “Âlim” ismi “Talimi”, “Rab” ismi ise “Terbiye”yi gerektirir. İnsan bu dünyaya “Tallüm ile tekemmül” için geldiğinden dolayı en önemli görevi talim ve terbiye ile ilim ve irfan sahibi olmaktır. Peygamberimiz (asm) Mekke’de İman ve Kur’ân’ı “Talim” etti. Medine’de ibadet ve ahlâk dersini uygulamalı şekilde vererek “Terbiye” görevini ifa etti. Talim ile yüce Allah’ın ulûhiyetini ve azametini kalbe yerleştirmek için çalıştı. Terbiye ve ibadet ile yüce Allah’ın rububiyetine boyun eğmeyi ve “Hürmet, merhamet, itaat, emniyet ve helâl haram duygularının kalplerde yerleşmesini sağladı. Böylece insanı kemâlâta yöneltti.
Daru’l-Erkam ve Suffe Mektebi, talim ve terbiye, eğitim ve öğretim misyonunu yerine getiren iki önemli eğitim merkezidir.
Erkam b. Ebi’l-Erkam Kimdir?
Erkam b. Ebi’l-Erkam’ın babası Ebu Erkam Abdimenaf Mekke’de “Hılfu’l-Fudul” (Erdemliler Cemiyeti) üyelerindendir. Peygamberimizin (asm) amcası Zübeyir’in öncülüğünde kurulan bu cemiyetin 20 yaşındaki genç üyelerinden birisi de Peygamberimiz (asm) idi. Cemiyetin kuruluş amacı “Zalimlerin zulümlerine engel olmak ve mazlumları korumaktır.”
Mekke’de Tüccar Abdullah b. Cüdâ’nın evinde yapılan bir toplantı ile kurulan bu cemiyet ilk olarak Yemen’li bir tüccarın As b. Vâil tarafından gasbedilen mallarını alıp sahibine iade etmek olmuştur. Böylece “İhkâk-ı Hak” görevini ifaya başladı.
Peygamberimiz (asm) Medine’de “Ben Mekke’de Abdullah b. Cüdâ’nın evinde yapılan sözleşmeye şahit oldum. Bu gün böyle bir toplantıya çağrılacak olsam yine katılırım” (Müsned-i Ahmed, 1: 90; Siret-ü İbni Hişam, 1: 141-142.) buyurarak böyle sözleşmeleri onayladığını ifade etmiştir.
Erkam b. Ebi’l-Erkam (ra) 18 yaşında evlenir. 23 yaşlarında Peygamberimizin (asm) sohbeti ve daveti ile müslüman olur. İlk müslümanlardandır. Ebu’l-Erkam’ın islâm ile şereflendiği zaman müslümanların sayısı 15-16 civarında idi. (İbni Hacer, El-İsabe, 1: 30) Peygamberimizin (asm) evinde rahatsız ediliği ve evi daima gözetim altında olduğu için kendisi ile görüşmek isteyenlerle görüşmek, Kur’ân dersi vermek, vahyi yazdırmak için güvenli bir yer arayan Peygamberimize (asm) Erkam b. Ebi’l-Erkam (ra) kendi evinin bu özellikleri taşıdığını ifade ederek evine davet etti. “Evim evindir!” buyurdu. Nübüvvetin beşinci senesinden müslümanların “Şı’b-ı Ebi Talib” mahallesinde abluka altına alınmasına kadar geçen süre içinde “Dar-ı Erkam” büyük vazife yapmıştır. Hz. Ömer (ra) bu evde İslâm ile şereflenmiştir. Bu yıllar boyunca Dar-ı Erkam (ra) “Darü’l-İslâm” olarak anılmış ve “İman ve Kur’ân hakikatlerinin talim edildiği ev” olmuştur. (İslâm Ansiklopedisi, 520.) Peygamberimiz (asm) Ebu’l-Erkam’ın (ra) bu hizmetini unutmamış Medine’ye hicret edince kendisine Benî Züreyk mahallesinde arsası ile beraber bir ev satın alarak hediye etmiştir. (İbni Saad, Tabakat, 124-125.)
Erkam (ra) Peygamberimizin (asm) bütün gazvelerine katılmıştır. Bedir’de ganimet malları içinde “Merzübân” isimli değerli bir kılıcı Peygamberimiz (asm) Erkam’a (ra) hediye etmiş ve “Bu senin hakkındır” buyurmuştur. (İbni Hacer, El-İsabe, 1: 130.)
Kudüste Mescid-i Aksa’da namaz kılmayı adamıştı. Fırsatını bulduğu bir gün Peygamberimize (asm) geldi ve Kudüs’te namaz kılmayı adadığını ve oraya gideceğini söyledi ve Peygamberimizden (asm) izin istedi. Peygamberimiz (asm) “Ey Erkâm! Benim mescidimde namazını kıl. Zira mescidimde kılınan namaz Mescid-i Haram (Kâbe) hariç başka mescitlerde kılınan bin rekat namazdan daha hayırlıdır.” (Ahmed b. Hanbel, 9.) buyurdular ve Küdüs’e gitmesine gerek olmadığını ifade ederek göndermedi.
Peygamberimiz (asm) Erkam’ı zekat memuru olarak görevlendirdi. Yanında özel katip tuttu ve “Vesika”ları ve mektupları yazdırdı. (İbni Kesir, El-Bidaye ve’n-Nihaye, 7: 341.) Daha sonra Hulefa-i Raşidin’in yanında yerini aldı ve Hz. Ali’ye (ra) açıkça destek verdi.
Erkam (ra) H. 53 yılında 83 yaşında vefat etti. Cenaze namazını Saad b. Ebi Vakkas (ra) kıldırdı.
—Devam edecek—