ABD politikalarını Ortadoğu’da güçlendirme yönünde hareket eden eski Başkan Donald Trump’ın yerine, seçimleri kazanan Joe Biden’ın Başkan olmasının ardından bazı kesimlerce Washington’un bölgedeki etkinliğinin azaldığı söylemi vuku bulmuştu.

Çin’in Basra Körfezi’nde İran, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Umman’la birlikte Körfez’in güvenliğini sağlamak için ortak donanma kuracağı haberi 02 Haziran 2023’te gündemdeydi. Çin’in bölge ülkeleri üzerinde “önce sivil, sonra askerî” stratejisini takip ederek, bir nevî Kuşak-Yol Girişimi’nin zeminini hazırladığına ihtimal veriliyor.

Diğer taraftan Rusya’nın Suriye’deki askerî üssü, yine Wagner’in paralı askerlerinin Suriye, Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya, Ukrayna, Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerde operasyonlara katıldıkları biliniyor. Birde Tahıl Koridoru Anlaşması’ndan 17 Temmuz 2023’te çekilen Rusya, 27-28 Temmuz 2023’te St. Petersburg’daki Rusya-Afrika Ülkeleri Zirvesi’nde Burkina Faso, Zimbabve, Mali, Somali, Eritre ve Orta Afrika Cumhuriyeti’ne 50 bin ton tahılı ücretsiz göndereceğini bildirmişti.

Çin ve Rusya Ortadoğu ve Afrika’da etkinliğini arttırırken, ABD’nin kendisini nasıl konumlandıracağı hususu merak ediliyor. Bu bağlamda “İbrahim Anlaşması” adıyla Arap ülkelerinin İsrail’le “normalleşme”sini hatırlamakta fayda var. Öncelikle 13 Ağustos 2020’de BAE (Birleşik Arap Emirlikleri), 16 Eylül 2020’de Bahreyn, Fas Dışişleri Bakanı Nasser Bourita’nın 12 Aralık 2020’de,  “Fas ve İsrail ilişkilerinde iyileşmeye” atıf bulunması, Sudan’ın Geçici Askeri Konseyi Başkanı Abdülfettah El-Burhan ve İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun 4 Şubat 2020’de, Uganda’da bir araya gelerek “Sudan hava sahasının, İsrail’in ticari uçuşlarına açmak için bir anlaşmaya vardıkları” haberleri normalleşme istikametinde yorumlanıyor. Zaten Mısır 1978’de, Ürdün de 1994’te imzaladıkları anlaşmalarla İsrail’le normalleşmişlerdi.

Her ne kadar Suudi Arabistan, İsrail’le resmen normalleşmeyi imzalamasa da, iki ülkenin çok yönlü ilişkilerinde ilerleme kaydedildiği aşikâr. Biden yönetiminin Suudi-İsrail anlaşması için uzun soluklu girişim başlatması uluslararası siyasetin gündeminde. Böylece Washington, Arapların İsrail’le normalleşmelerine karşılık “ABD-Suudi güvenlik paktı ve nükleer anlaşma”yla sonuçlanması için Biden’ın diplomatlarının çabaladıkları gelen haberler arasında.

Ayrıca ABD normalleşmeye karşılık, Suudi Arabistan’ı savunma taahhüdü kapsamında zahirde sivil amaçlı uranyum zenginleştirmeyi hedefleyen Riyad’ın nükleer bir güç olmak için yardım talebini değerlendiriyor. Bununla birlikte dünyanın en önemli petrol şirketlerinden ABD-Suudi ortaklığı Aramco’nun adının “Nükleer Aramco” biçiminde değiştirilmesi dahi söz konusu.

Biden’ın, bölgenin hassasiyetleri iyi okuyan ABD’nin eski İsrail Büyükelçisi Daniel B. Shapiro’yu, kıdemli danışmanlar Brett McGurk ve Amos Hochstein’ı ABD’nin Ortadoğu’daki etkinliğini arttırılması için görevlendirdiği aktarılıyor.

Biden yönetimi, İran’ın Araplara meydan okumasına karşı, normalleşen Arap devletleriyle İsrail’in stratejik manasına gelebilecek ittifakı güçlendirmesi muhtemeldir. Birde Washington’un, stratejik ittifak kapsamında kendisi ve küresel ekonomi için önem arz eden petrol ihracatı ile deniz geçiş noktalarında Çin’in etkisini kırmaya çalışacağı ihtimal dahilindedir. -Devam edecek-