Wagner’in paralı askerlerinin Suriye, Sudan, Orta Afrika Cumhuriyeti, Libya, Ukrayna, Mali, Orta Afrika Cumhuriyeti gibi ülkelerde operasyonlara katıldıkları biliniyor. Ayrıca Wagner’in Latin Amerika’da da faaliyetlerinden bahsediliyor. Hatta 50 binden fazla savaşçıyı bünyesinde barındırdığı aktarılıyor. Wagner’in sahibi Rus oligarklardan yani işadamı Yevgeny Prigozhin (Yeni Asya, 01.01.2020, Libya Konusu).

Rusya’nın başta Suriye ve Libya’daki çatışmalarda Wagner’in paraları askerlerini sahaya sürerek, savaşta bir vekalet savaşı izlediği hep belirtildi. Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde de Rus ordusuna ek, Wagner’in paralı askerlerini de cepheye intikal ettirilmişti.

Prigozhin’in daha önce Ukrayna’daki çatışmalar hakkında “Rus ordusundan yeterli desteği görmedikleri”ne dair ifadeleri haberlerde yayınlanmıştı. Prigozhin sonra “Ukrayna’daki Rus işgalinin yalanlara dayandığı” açıklamalarını bir video ile (https://abcnews.go.com/International/stunning-rebuke-putin-wagner-chief-russias-invasion-ukraine/story?id=100335756) basınla paylaştı. Video’da Rusya Savunma Bakanı Sergei Shoigu’yla alakalı suçlamalar da mevcut. Ardından 24 Haziran 2023 Cumartesi günü Prigozhin’in öncülüğündeki Wagner birlikleri, Moskova’nın 700 km güneyindeki Rostov şehrinde kontrolü ele geçirerek Moskova’ya meydan okudu. Birçok analist Prigozhin’in, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e darbe yapacağı yorumunda da bulundu. Çünkü Prigozhin, 25 bin kişilik birlikleriyle Moskova’ya doğru hareket ettiğini söylemişti.

Moskova’dan karşıt beyanatlar önce eski KGB, şimdiki adıyla Federal Güvenlik Servisi’nden (FSB) geldi. FSB, Prigozhin’in hareketini “silahlı isyan” şeklinde değerlendirdi. Sonra Putin’in TV konuşması ekranlara geldi. Putin de “silahlı isyan, isyanı örgütleyenleri ve yoldaşlarına karşı silaha sarılanları, Rusya’ya ihanet edenlerin cezalandırılacağı”nı vurguladı.

Wagner’in ilerleyişi, Belarus lideri Alexander Lukashenko’nun arabuluculuğuyla durduruldu. Ancak tarafların hangi hususlar üzerinde veya nasıl anlaştıkları açıklanmıyor. Lukashenko’nun görüşmesi sonrasında, Prigozhin “Rus kanı dökmemek için birliklerinin üslerine çekildiğini” söyledi ve kendisinin de Belarus’a gittiği hakkında haberler mevcut.

Gelinen noktada Rusya menşeli Wagner’in, artık Moskova tarafından kontrol edilemeyen büyük bir silahlı milis güç olduğu tartışılıyor. Ayrıca Lukashenko’nun Prigozhin ile ateşkes için pazarlık yaptığını söylemesi de Putin için utanç sebebi olduğunu iddia edenler var. Bununla birlikte Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky’nin danışmanlarından Mykhailo Podolyak ise, Twitter hesabından (https://twitter.com/Podolyak_M) “Prigozhin, Putin’i ve Rusya’yı küçük düşürdü ve artık şiddet tekelinin olmadığını gösterdi” mesajını paylaştı.

Yine Prigozhin’in isyanının “Rusya’yı Ukrayna savaşında olumsuz etkileyebileceği ve gelişmelerin Ukrayna açısından savaşta fırsata dönüşebileceği” üzerinde de duruluyor. Fakat bunların sahada gerçekleşme olasılığı bir soru işareti.

Şimdi Prigozhin’in silahlı isyanının diğer nedenleri nelerdir? Savunma Bakanı Shoigu’ya sert tutumunun nedenleri? Putin’in 2000 yılında Rus oligarklarla yaptığı toplantıdan sonra, kendisi de bir oligark olan ve Rus ordusunun gıda ihtiyacını tedarik ettiği belirtilen Prigozhin’le ilişkiler hangi aşamaları kat etti? Putin’in de Lukashenko’nun arabuluculuğundan sonraki süreçte Prigozhin’le hesabını kapatıp kapatmayacağı merak ediliyor.

—Konuya devam edeceğiz—