Karar “Ukrayna için caydırıcılığı ve savunmayı arttıran bir paket üzerinde anlaşıldığı” hakkında.

Vilnius’ta Ukrayna’nın NATO’ya kabulüyle, Rusya’yı caydırmaya ve Avrupa-Atlantik güvenliğini güçlendirmeye dair görüş hakimdi. Çünkü Zirve’de Ukrayna’yla ilgili her hangi bir belirsizliğin Moskova’yı cesaretlendirebileceği göz ardı edilemezdi.

Ukrayna’daki savaş sona ermeden Kiev’i ittifaka katılmaya davet edemeyeceği, NATO’nun 4 Nisan 1949’da kabul edilen 14 maddelik Anlaşma Metni’nden anlaşılıyor. Dolayısıyla Vilnius’ta, Ukrayna devlet başkanı Volodimir Zelensky’nin üyelik ısrarının karşısında şartlar bulunuyor. Bu konuda muhtelif argümanlar mevcuttur:

1-Ukrayna’nın NATO’ya girmesi için tüm vatanını Rusya işgalinden kurtarması gerekiyor. Şimdiden bunun ne kadar zaman alacağını söylemek oldukça zor.

2-Soğuk Savaş döneminde Batı Almanya’nın 1955’te yaptığı gibi, Ukrayna’nın bölünmüş bir ülke olarak NATO’ya girme ihtimalidir. Bu ihtimalde Ukrayna nüfusunun bir bölümü işgal altında kalmaya devam eder. Birde ülke, bölgesel bölünmeyi kabullenmiş olur.

3-Kimilerine göre, NATO Ukrayna’ya özel bir üyelik süreci uygulayarak İttifak’ın Anlaşma Metni’ndeki “Tarafların, birine veya daha fazlasına karşı yapılacak silahlı bir saldırının hepsi karşı yapılmış sayılacağı” 5. maddede esnekliğe giderek Kiev’i üyeliğe kabul edebilir. Ancak bu durumda, NATO’nun caydırıcı gücünün zayıflatılacağı düşünülmektedir.

4-NATO’nun Ukrayna’nın işgal edilen topraklarını geri alması için müdahale etme olasılığıdır. Fakat bu ihtimal de çok gerçekçi değildir.

Anlaşıldığı üzere NATO, Ukrayna’yı üyeliğe kabul için savaşın bitmesini bekleyecek. Çünkü Anlaşma Metni’ne göre, üyeliğe aday ülkenin savaş halinde olmaması gerekiyor. Savaş halindeki Ukrayna’nın kabulünde ise, NATO’nun direkt şekilde Rusya’yla savaşa girmesi kaçınılmazdır. Gelişmeler NATO-Rusya savaşının istenmediğini gösteriyor.

Aslında Ukrayna’nın NATO üyelik girişimleri 3 Nisan 2008’deki Bükreş Zirvesi’ne dayanmaktadır. Bükreş Zirvesi Sonuç Bildirgesi’nin 23. maddesinde “NATO, Ukrayna ve Gürcistan’ın NATO’ya üyelik için Avrupa-Atlantik özlemlerini memnuniyetle karşılamaktadır. Bugün bu ülkelerin NATO üyesi olacağı konusunda anlaştık. Bugün, bu ülkelerin Üyelik Eylem Planı (ÜEP), başvurularını desteklediğimizi açıkça belirtiyoruz...”.

Kiev yönetimi, NATO üyeliği hususunda Bükreş Zirvesi’ne atıfta bulunsa da, bugün gelinen noktada Rusya’nın işgali birçok değişikliği gerekli kılmıştır.

Diğer taraftan Rusya’nın 16 Mart 2014’te Kırım’ı ilhakı ve ardından 6 Nisan 2014’te Donetsk Halk Cumhuriyeti (DNR) ve Lugansk Halk Cumhuriyeti (LNR) adında Donbas’ta iki ayrı Rusya yanlısı devlet kuruldu. Her ne kadar bu devletler hiçbir uluslararası aktör tarafından tanınmasa da, NATO (Batı)’nun hem Kırım’ın ilhakına hem de DNR ve LNR’nin kurulmasına çok ciddi tepki göstermediği hatırlardadır. Buna karşılık, Rusya’nın 24 Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgale başlaması, yani savaşın Avrupa sınırını tehdidiyle NATO (Batı) daha ciddi tedbirler almaya yönelmiştir.

Vilnius’ta NATO-Ukrayna Konseyi’nin kuruldu. Ukrayna’nın NATO üyesi olacağı yeniden teyit edildi. ÜEP’nin gerekliliği kaldırıldı. Böylece Ukrayna biraz daha NATO’ya yaklaştırıldı.