Ramazan’daki oruç için Üstad Bediüzzaman şöyle der: “(Oruç) İnsana en mühim bir ilâç nev’inden maddî ve manevî bir perhizdir ve tıbben bir hımyedir”1 

Hımyenin kelime manasına baktığımızda, “Hastanın, hekim tarafından verilen ilaçlarla kanaat edip ve tavsiyelerine uyup o hududun dışına çıkmaması” olduğunu görüyoruz.2

Devamında Bediüzzaman: “(Nefis) Ramazan-ı Şerifte, oruç vasıtasıyla bir nevi perhize alışır, riyazete çalışır ve emir dinlemeyi öğrenir. Bîçare zayıf mideye de, hazımdan evvel yemek yemek üzerine doldurmakla, hastalıkları celb etmez.” der.

Oruç, bizler için en mühim bir şifa kaynağıdır. Bu şifa, hazım ile olur. Bununla ilgili olarak “hekimlerin şeyhi” ünvanına sahip olan İbn-i Sina şöyle der: “İlm-i Tıbb’ı iki satırla topluyorum... Yediğin vakit az ye. Yedikten sonra dört-beş saat kadar daha yeme. Şifa, hazımdadır.”3 Bediüzzaman ise bu cümlelere şunu ilave etmiştir: “Nefse ve mideye en ağır ve yorucu hal, taam (yemek) taam üstüne yemektir.”

Öyleyse doymadan kalkmak ve kalktıktan 4-5 saat sonraya kadar bir şey yememek bize çizilmiş bir sınırdır. Bu sınıra riayet gerektir.

Talebelerinin aktardığına göre Üstad’ın bunu hayatına şiar edindiğini biliyoruz. O, yemeği az yer ve yedikten sonra 5 saat hiçbir şey yemezmiş. Bunun sebebi ise, az yiyerek mideye kolaylık sağlamak ve 5 saat yemeyerek mideye hazım işini bitirmeden evvel yeni bir vazife tevdi etmemektir. 

Nasıl ki bizlere iş üstüne iş verilirse zorlanırız. Midemiz de zorlanır ve bize sancı gibi uyarılarla karşılık verir. Bu uyarıları önemsemeyip yemeye devam eden ise uzun dönemde nice hastalığa müptela olacaktır. 

Doymadan kalkmak mühim bir sünnettir. Bu sünneti yerine getirmeyenin mide hazmı için 5 saat sürenin geçmesi de fayda vermeyebilir. Bir tespite göre, bir öğünde karışık ve fazla yenildiyse sonrasında 6-10 saat kadar beklemek gerektiğini ifade edilmiştir.4 Bir öğünden doyarak kalkan kişi için hazmın normalden iki kat fazla sürede gerçekleşmesi akla yatkın görünmektedir.

Cenab-ı Hakk hekimlerin hekimi, Şafi-i Hakiki ise, O’nun emrettiği oruçtaki hazım ilacını Ramazan müddetince istimal ettiğimiz gibi, Ramazan sonrasında da bu ilaçtan faydalanmalı, hazım için ne gerekiyorsa yapmalıyız. Mide emanetini hazmın şartlarına riayet ederek muhafaza etmeliyiz.

Dipnotlar:

1- Mektubat, Yirmi Dokuzuncu Mektup, İkinci Risale Olan İkinci Kısım, Sekizinci Nükte

2- https://www.luggat.com/h%C4%B1mye/1/1

3- Lem’alar, On Dokuzuncu Lem’a, Yedinci Nükte 

4- Cenk Çalık, Yeni Asya, 9 Mayıs 2021