Çünkü biz Müslümanlar iman etmişiz ki Cenab-ı Allah’ın kanununda ve icraatında hiçbir kusur yoktur. Böyle kusursuzluk da teslimiyeti ve tevekkülü gerektirir.

İmtihan diyarındayız. Cenab-ı Allah bu diyarda imtihan gereği birçok hadiseyi sebeplere bağlamış. Meselâ, ev sahibi olmak isteyenin buna bir bedel ödemesi lâzım, soğukta dışarı çıkmadan sıkı giyinilmesi lâzım vs. Aksi halde Cenab-ı Allah’ın bu dünyadaki kanunlarına aykırı olur. Demek Cenab-ı Allah’a güvenmek, dayanmak olan tevekkül edebilmek için Cenab-ı Allah’ın bu dünyadaki kanunlarına uygun hareket etmek gerekir. Bu kanunlara “Sünnetullah”1 diyoruz.

Bediüzzaman Hazretleri tevekkülü şöyle tarif etmiş: “Esbâbı (sebepleri) dest-i kudretin perdesi bilip riâyet ederek; esbâba teşebbüs ise, bir nev’î duâ-i fiilî telâkkî ederek; müsebbebâtı yalnız Cenâb-ı Hak’tan istemek ve neticeleri O’ndan bilmek ve O’na minnettar olmaktan ibârettir.” 2

Demek bu dünyada her yaptığımız, çabamız birer fiilî duâ hükmüne geçer. Meselâ, “Çift sürmek fiilî bir duâdır.” 3 Hiçbir girişimde bulunmadan işi Cenab-ı Allah’a bırakmak da tevekkül değil tembelliktir. “Doğrusu insana çalışmasından başka bir şey yoktur.” 4 âyet-i kerîmesinde de anlaşıldığı gibi yüce Rabbimiz bu hayattan beklentilerimiz için ne gerekiyorsa yapmamız gerektiğini buyuruyor.

Bediüzzaman Hazretleri’nin “Kader, ilim nev’indendir. İlim, malûma (İnsanların yaptıklarına) tâbidir. Yani nasıl olacak, öyle taalluk ediyor.” 5 ifadesi ve “Kader gayrete âşıktır” meşhur sözü de konumuza ışık tutar. Çünkü madem imtihan gereği yaptıklarımızdan sorumluyuz; o halde sorumluluklarımızın gereğini yerine getirdikten sonra “Allah bana yeter. O’ndan başka ibâdete lâyık hiçbir ilâh yoktur. Ben O’na tevekkül ettim” 6 diyebiliriz.

Mümkün olduğu kadar hayallerimiz, planlamalarımız, hedeflerimiz için bütün imkânları değerlendirmemiz, sonra Cenab-ı Allah’tan gelecek hükme teslim olup tevekkül etmemiz gerekir.

Peygamberimiz Hz. Muhammed’e (asm) “Ben devemi salı vererek mi tevekkül edeyim, yoksa bağlayarak mı?” diye sorulduğunda Efendimiz, “Deveni bağla, sonra tevekkül et.”7 buyurmuştur.

Fahreddin Razi de, “Tevekkül bazı cahillerin sandığı gibi, insanın kendini ihmal etmesi demek değildir. Böyle olsaydı müsavere emri tevekküle zıt olurdu. Tevekkül insanın dış sebepleri gözetmesi; ama kalbini onlara bağlamayıp Allah’ın ismetine dayanması demektir” der.

Madem Cenab-ı Allah’a tevekkül etmişiz ki, O her şeyi iyi yapar, güzel yapar; o halde vazifemizi yapıp neticesine de karışmamamız, hatta düşünmememiz gerekir, o Cenab-ı Allah’ın işi, deyip işlerimizle meşgul olmamız gerekir. Bunu en çok da haksızlığa, zulme uğradığımız zamanlar yapmak ve Cenab-ı Allah’ın hükmü, yardımı gelinceye kadar sabretmek gerekir.

Bunun yanında işlerimizde gayba da tevekkül etmemiz gerekir. Meselâ, akşam yemeğinde ne var, akşam eve misafir gelir mi veya çocuk bekliyorsa cinsiyeti ne, gibi sorular gaybidir. Cevaplarını sorgulamayıp neticesine tevekkül edilebilir.

Bunları yaptıktan sonra, rahatça Cenab-ı Allah’a teslim olup, “Allah’a tevekkül edene Allah kâfidir.” 8

Allah bana yeter. O’ndan başka ibâdete lâyık hiçbir ilâh yoktur. Ben O’na tevekkül ettim”9 diyebiliriz.

Cenab-ı Allah bizlere hakikî tevekkülü yaşamamızı nasip etsin. Âmin.

Dipnotlar:

1- Fâtır Sûresi 43, İsrâ 77.

2- Risale-i Nur, 23. Söz.

3- Risale-i Nur, 24. Söz.

4- Necm Sûresi, 39.

5- Risale-i Nur, 26. Söz.

6- Tevbe Sûresi, 129.

7- Tirmizi, Kıyamet, 60.

8- Risale-i Nur, Mesnevî-i Nuriye, Habbe.

9- Tevbe Sûresi: 129.