Uzun gayret ve teşebbüsler neticesinde resmî erkânın da artık Medresetü’z Zehrâ için bigâne kalmadığı, yapılan resmî müracaatlara istinaden harekete geçildiği görülüyor. Van’da Dâr’ül-Fünûn şeklinde tesis olunacak Medrese-i Âliye’nin bedel-i inşasının Evkâf Hazinesi tarafından tesviyesi ve padişahın ismine nisbetle isimlendirilerek bedelinin takside bağlanarak ödenmesine dair Van Vilâyeti’ne ve Dâhiliye Nezâreti’ne malumat ita olunmakla hemen inşaata mübaşeret olunması belgelerle sabittir. Nihayet, Osmanlı Devleti İçişleri Bakanlığı hem bu projenin önemini anlatmak ve hem de Padişah tarafından 15.000 Lira ve Evkâf Bakanlığı tarafından ise 10.000 Lira tahsisât ayrıldığını göstermek üzere 25 Receb 1331/17 Haziran 1329/30 Haziran 1913 tarihli bir yazıyı Sadârete yani Başbakanlığa göndermiştir:
(Meclisi-i Vükelâ Müzâkerâtı (Bakanların imzaları yer almaktadır), Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MV. 00179/13, 20 Temmuz 1329/2 Ağustos 1913. Kaynak: ABIBSNİŞ, Cilt-I, s.835 )
Dâr’ül-Fünûn olan Medrese-i Âliye’ye gönderilen tahsisat
“Huzûr-ı Sâmi-i Cenâb-ı Sadâret-Penâhi’ye Ma’rûz-ı Çâker-i Kemineleridir. Van Vilâyeti ahâlisinin son derece câhil kaldıklarından ve hükûmetçe şimdiye kadar tahsil ve terbiyeleri namına hiçbir fedâkârlıkda bulunulmadığından ve halkın büyük cehâlet içinde kalması yüzünden mâ’zallah Te’âlâ âkıbet-i diniyenin fena bir dereceye varacağından bahisle masârif-i te’sisiyesi ceyb-i Hümâyûn-i Mülûkâneden tesviye buyurulmak üzere memleketlerinde dâr’ul-fünûn şeklinde bir Medrese-i Âliye te’sisi hakkında umûm ulemâ ve ekrâd nâmına bir hafta evvel bâ-telgraf hâk-ı pâ-yı şâhâneye mürâca’atla istirhamda bulunulduğu ve ahiren de Meclis-i Umûmi a’zası tarafından ateb-i ulyâya bu yolda telgraf tertibine kalkışıldığı haber alınarak tekrir-i mürâca’at olamayacağı kendilerine anlatılmış ise de böyle bir Dârü’l-Fünûn için umûm İslâmlarda şâyân-ı dikkat bir arzu ve tehâlûk görüldüğü gibi, bu emr-i hayrın bi’l-hâssa şu sıralarda taraf-ı şâhâneden vücûda getirilmesi umûm Ekrâdı son derece mesrûr ve çokdan beri böyle husûsi ve maddî bir lutfa intizâr eden halkın Zat-ı Hazret-i Penâhiye olan irtibat ve ihtisâs-ı dinilerini bir kat daha takviye edeceği ve Abdürrezzak ve tarafdârânının tesvilâtına da bundan büyük bir darbe olamayacağı beyânıyla işbu medrese meselesinin bir an evvel kuvveden fiile çıkarılması lüzûmu Van Vilâyeti’nden bildirilmişdir. O havâlide vukua getirilmekte olan tesvilâta karşı böyle bir müessese-i âliye-i diniyenin tesisiyle ahâli-i İslâmiye’nin makam-ı hilâfet ve saltanata mevcut merbûtiyetlerini takviye etmek vücubu bedihi bulunduğundan ve böyle bir müessese için taraf-ı Padişâhiden 15.000 liranın sarfı mutasavver olduğundan, 15.000 lirası taraf-ı Mülûkâneden ihsan buyurulmak ve 10.000 lirası Evkâf-ı Hümâyûn Nezâret-i Celilesince tesviye olunmak üzere 25.000 lira sâlifet’ül-arz Vilâyeti’n bir nokta-i münasibesinde Medrese-i Âliye-i mezbûrenin te’sisi esbabının istikmâliyle neticenin emr ü inbâsı menût-ı müsâ’ade-i aliyye-i fahimâneleridir. Ol bâbda emr ü ferman Hazret-i men leh-l-emrindir. Fi 25 Receb 1331/17 Haziran 1329/30 Haziran 1913
Dâhiliye Nâzırı Talat”1
Dipnot:
1 BOA (Başbakanlık Osmanlı Arşivi), Evkâf; 313747, BE0, 4191/314292, 28 Receb 1331 Hicri/ 3 Temmuz 1913.