Üstad Bediüzzaman Hazretleri tarafından kendi yerinde Denizli Hapishanesi’nde şehid olduğunu ifade ettiği İslam Köylü Hafız Ali Abi de, Otuz Birinci mektubun On Beşinci Lem’asını yani Fihrist Risalesini büyük bir sevinçle aldığını yazdığı mektubun (BL-166. Mektup) son kısmında; bu Risaleyi yazıp çoğalttığında kalp ve ruhunun coştuğundan bahsederek Risale-i Nur’un tamamını şevk ve arzu ile görmek istediğini belirttikten sonra hissiyatını kesin bir kanaat şeklinde şöylece ifade emektedir:
“Demek Üstadım, umum Risalelerin her parçasına ihtiyacımız olduğu gibi, her parçayı da birden görmeye şiddetle ihtiyaç varmış.” Bu ihtiyacımızı karşılayacak Risale ise Fihrist Risalesi’nden başkası olmadığını anlıyoruz biz bu Şehid abimizin mektubundan…
Risale-i Nur’da bazı Risalelerin telifine sorduğu suallerle vesile olan Re’fet Bey ise Sözlerin ve Mektubatın fihristesinin çok güzel olduğunu ve sathi bir nazarla dahi olsa bu risaleye göz gezdirenin Külliyatın tamamı hakkında bir fikir sahibi olabileceğini bahsettiği mektubunda (168: Mektup) “bu Risalenin umum Risalelere bedel” olduğunu söylemektedir. Ve devamında Fihriste’nin bariz bir vasfından bahsetmekte ve o vasfın Risalelerin telifinde müşahede edilen Üstadımız tarafından defaatle benzer şekillerde ifade edilen ve Fihriste’nin telifi için; “ …kendi ihtiyarınızla olmayıp, sünûhat-ı kalbiye ile olduğunu” belirtmiştir. Öyleyse yine Üstadın kendi ifadesiyle kat’i kanaatiyle beyan ettiği; “Risalet’ün-Nur’un kitapları birbirine tercih edilmez. Her birinin kendi makamında riyaseti var” (KL-4. Mektup) dediği hakikat, Fihrist Risalesi için de geçerlidir. Çünkü “sual sormada meraklı” Re’fet Abinin mektubundan anlıyoruz ki, bu Risale de sair Risaleler gibi sünuhattır.
Risale-i Nur’un saff-ı evvel talebelerinden “istikamet şehidi” olan Binbaşı Asım Bey, güller diyarına yakışır bir teşbihle Fihrist Risalesini güller demetine benzeterek, bu risalenin cihan değerinde bir eser, Nur kaynağı ve hakikatlerin bir araya getirilmiş hali olduğunu söyleyerek nihaî hüküm olarak “Elhak, Nur fihristeleridir” tarifini yapmış ve her bir risalenin cennet bahçelerinin gülü ve hakikat nurunun fışkırdığı birer kaynak olduğunu ifade etmiştir. Mektubun (BL-137. Mektup) devamında ise Asım Bey, Hafız Ali Abi gibi fihristenin insana verdiği şevk ve gayretten bahsederek; “Bu fihristeleri okumak, her halde ve behemehal Söz ve Mektublar risale-i şerifinizi görmek, okumak, yazmak için insanı iştiyak ve gayrete sevk ediyor ve şiddetle kamçılıyor.” hissiyatını dile getirmektedir. Ve nihayetinde Re’fet Abinin tesbitine benzer ifadeyle bu risalenin ilhamen telifi edildiğine dikkat çekmiş ve bu risale hakkında şöyle diyor: “… zat-ı Üstadanelerinin ilhamı ile fihristelerin telifi çok musib ve hayırlı, hem hadsiz hakikatlere anahtar olmuştur…”
Abdül Kadir-i Geylani Hazretleri’nin ilk sırada işaret ettiği ve Üstadımızın da “Risale-i Nur’un İlk Talebesi” diye vasıflandırdığı Albay Hulusi Abi de Fihrist Risalesi’nden “yazarların eserlerinden alınmış, seçme parçalardan oluşan eser” manasına gelen “güldeste” tabirini kullandığı uzun mektubunda (BL-134. Mektup) dört kısımlık fihristeyi aldığını söyledikten sonra “fihristeler dört tarafımı aydınlattılar ve itikadda bir olup, çok metin hikmetlerle bazı a’melde ayrılıkları olan dört mezheb-i hak gibi; bu fakire hakka, hakikate, sıdka, imana, nura, rızaya giden yolları gösterdiler” ifadesiyle, çok farklı bir teşbihle Fihrist Risalesine farklı bir tarif yapmıştır. Yine bu Risalenin farklı bir tarafına dikkat çekerek, Sözlerin ve Mektubların özetinin özeti denecek bir vasıfta, fakat esas risalede anlatılanlardan farklı bir hususiyeti ve muhtevası olduğunu beyan etmiştir: “Fihriste namı altındaki bütün risalelerde yazılı olduğu tarzda değildir. Tamamen hususiyet göstermektedir.”
Hulusi Abinin çok kısa olarak bahsettiği Fihristedeki farklı izahat ve bilgi hususunda Yirmi Sekizinci Lem’anın Üçüncü Nüktesinin fihristine bakanlar bu hususta bariz bir misal göreceklerdir. Risale-i Nur Baş Kâtibi Husrev Abi de Fihrist Risalesinden “misilsiz bir eser” diye bahsettikten sonra Risalelerin her birini şaheser olarak vasıflandırdığı mektubunda (BL-135. Mektup) “o şaheserler, böyle şah bir eseri; o harika bediiyat, böyle bedi bir zübdeyi; o acib telifat, böyle acib bir mecmuayı; o azim hakaik, böyle azim bir külliyat-ı hakaikı ve o nurlu risaleler, böyle nurlu bir fihristeyi istiyordu.” dedikten sonra, hiçbir müellifin muvaffak olamadığı böyle misilsiz eseri rahmet hazinesinden ihsan eden Feyyaz-ı Mutlaka şükrettikten sonra, bu risalenin faydasının izaha ihtiyacı olmadığını beyan etmiştir.
Yazımızın sonunun Hüsrev Abinin mektubunun son kısmında Fihrist Risalesi hakkında yaptığı değerlendirme ve tarifle noktayalım: “Bu kıymettar risale, kendi kendini lâyık olduğu bir tarzda methediyor.
Hem o kadar güzel methediyor ki; fevkinde beyan olamaz.” Vesselâm…
—SON—