“Nur Talebesi ehl-i tahkiktir.” “Bir Nur Talebesine olur olmaz eseri okutturmak ve her sözü dinlettirmek kolay birşey değildir. Zîra, onun gönlünün mihrak noktasında yazılı olan şu “Dikkat!” kelimesi, en hassas bir kontrol vazifesi görmektedir.” (Bediüzzaman, Tarihçe-i Hayat, s. 17)

“Biz ehl-i haliz, namzed-i istikbaliz. Tasvir ve tezyin-i müddeâ, zihnimizi işbâ’ etmiyor. Burhan isteriz.” (Bediüzzaman, Muhakemat, s. 32)

Müsbet eleştiri, gerçeği bulmaya hizmet ettiği nisbette meşrû ve makbuldür. 

Bütün mefhumları yerliyerine oturtan, duygu ve hasletlerin tahlilini yapar çağın müfessiri Bediüzzaman.

Tenkit, ya tahrip aleti veya ilerleme vasıtası olabilir. Ona göre tenkidin saikı, psikolojisi, “ya nefretin teşeffisi (kusmuğu, rahatlaması) ya şefkatin tatminidir” diye tanımlar. (Bediüzzaman, İçtimâî Reçeteler, 1: 200)

Menfi tenkit, hem hakikati incitir, hem de gayret ve şevki kırar. 

Münekkitte bulunması gereken vasıflardan bazıları şunlardır:

Münekkidde, gerçeği bulma, ifâde etme aşkı olmalıdır. Eğer eleştiriyi insaf işletirse, gerçeği parlatır. (Bediüzzaman, Hutbe-i Şâmiye, s. 147)

“Gurura dayanan tenkit ise, müthiş bir hastalık ve musîbettir.” (Bediüzzaman, Hutbe-i Şâmiye, s. 147)

Bediüzzaman’ın ortaya koyduğu ölçüler çerçevesinde müsbet tenkidi başarabilirsek ilmen, fikren ve ahlâken de ilerleyeceğimize hiç şüphe yoktur. 

Zira, müsbet eleştiri, o fikre karşı alternatif düşünceler ortaya koymaktır.

Çok farklı tekliflerde bulunmaktır. Söylenen şeylere karşı ilmi veri ve rakamlara dayanarak varsa eksikleri tamamlamak, kusurları örtmek, yanlışları düzeltmek ve hizmetlere yardımdır.