Evet fail muktedirdir. Çünkü onun kuvvetinde noksaniyet yoktur. En büyük şey en küçük şeyler gibi ona nisbeten birdirler. Bir baharı halk etmek bir çiçeği halk etmek kadar kolaydır. Zira şu âlemde güneşleri, yıldızları ve zerreleri idare eden, her bir senede birer seyyar muntazam kâinatı icat eden, hatta her bir günde yeni bir muntazam âlemi yaratan ve daimî tazelenen âlemleri yapan, yüz bin çeşit mahlûkatı tekrar tekrar yaratan fail muktedirdir, yapar, icat eder.

Aynı sözde izah edilen; kâinattaki şeffafiyet, mukabele, muazene, intizam, tecerrüt, itaat birer emirdir ki çoğu aza, büyüğü küçüğe müsavi kılar. Burada altı sır izah edilecektir.

Birinci temsil “şeffafiyet” sırrıdır. Meselâ güneşin tecellisi olan timsali, görüntüsü, ışığının yansıması denizin yüzündeki her bir katresinde aynısını gösterir. Eğer dünyamız perdesiz güneşe karşı muhtelif cam parçalarından mürekkep olsa, güneşin her bir aksi, her bir parçada ve bütün zemin yüzünde kolaylıkla dağılmadan, eksilmeden bir olur. Eğer faraza güneş, serbest hareket eder olsa idi ziyasını, ışığının görüntüsünü, iradesiyle verseydi bütün zemin yüzünde verdiği ışığı, bir zerreye verdiği ışıktan daha ağır olmazdı.

İkinci temsil “mukabele” sırrıdır. Meselâ hayat sahibi fertlerden yani insanlardan sıralanan büyük bir dairenin nokta-i merkeziyesindeki ferdin elinde bir mum ve dairelerin etrafındaki fertlerin elinde birer ayine farz edilse, merkez noktadan muhit ayinelere verdiği ışık ve görüntüsü kolaylıkla parçalanmadan, eksilmeden yansıması birdir, aynı olur.

Üçüncü temsil “muvazene” sırrıdır. Meselâ hakikî ve hassas, büyük bir mizanî terazi bulunsa iki gözünde iki güneş veya iki yıldız veya iki dağ veya iki yumurta veya iki zerre bulunsa, herhangisi bulunursa bulunsun sarf olunacak aynı kuvvet ile o hassas, azim terazinin bir gözü göğe çıkabilir biri zemine inebilir.

Dördüncü temsil “intizam” sırrıdır. Meselâ büyük bir azim gemi en küçük bir oyuncak gibi yürütülebilir ve çevrilebilir.

Beşinci temsil “tecerrüd” sırrıdır. Şahs-ı mahiyeti maneviyeden meydana gelen, bir mahiyetin bütün cüz’iyatına en küçük ve en büyüğüne eksilmeden, parçalanmadan bir bakar. Ve diğerine görünüşteki zahiri engeller müdahele edip engelleyemez. Meselâ iğne gibi küçük bir balina balığı ile en büyük balina aynı mahiyete sahiptir. Bir mikrop bir gergedan gibi aynı özellikleri taşırlar ve hakeza.

Altıncı temsil “itaat” sırrıdır. Bir kumandan arş emri ile bir neferi hareket ettirdiği gibi, aynı emir ile bir orduyu hareket ettirir.

Netice olarak bu sırların hakikatleri şu olsa gerektir: Zerreyi hareket ettiren, güneşi döndüren, gördüğümüz ve görmediğimiz bütün âlemleri asırlardır iradesiyle, idaresiyle bir nizam ve intizam ile en güzel şekilde bizlere hizmet ettiren, her şeye gücü yeten fail muktedirdir.