Türkiye'nin de sunucularından olduğu 80'den fazla ülke, küresel barışın garantörleri olması beklenirken veto haklarıyla çoğu zaman BM Güvenlik Konseyini işlevsiz hale getiren daimi 5 üye ABD, Çin, Rusya, İngiltere ve Fransa'ya veto kullanımda ''hesap soracak'' kararı 193 üyeli BM Genel Kuruluna getirdi.

BM Güvenlik Konseyinde veto gücüne sahip 5 ülkeden birinin bu hakkı kullanması halinde açıklama yapmasını talep eden karar, BM Genel Kurulunda kabul edildi.

Karara göre BM Genel Kurulu, BM Güvenlik Konseyinin daimi üyelerinden biri herhangi bir kararı veto ettiğinde 10 gün içinde toplanarak, veto edilen konuyu görüşebilecek ve veto hakkını kullanan ülkeden kendisini savunmasını isteyecek.

BM Güvenlik Konseyinin daimi üyelerinin veto etme hakkını azaltmaya yönelik uzun süredir tartışılan bu konu, Rusya'nın Ukrayna'ya başlattığı savaşın ardından yeniden gündeme geldi.

15 üyeli BM Güvenlik Konseyi, küresel barışın garantörü olması beklenen 5 daimi üyesinin zaman zaman kendi çıkarları doğrultusunda veto hakkını kullanması üzerine son yıllarda tıkanıp işlevini yerine getiremez hale geldi.

Veto yetkisi olan ABD ve İngiltere'den tasarıya destek

BM Genel Kuruluna getirilen tasarıya BM Güvenlik Konseyinde veto gücüne sahip ABD ve İngiltere de destek verdi ve kararın sunucuları arasında yer aldı. BM Güvenlik Konseyinde veto hakkını en fazla Rusya kullandı. İlk veto 1946'da Sovyetler Birliği tarafından kullanıldı ve Rusya şimdiye kadar BM Güvenlik Konseyinde 120 kararı veto etti.

Rusya'nın vetoları 2011'de Suriye iç savaşıyla artmaya başladı ve Çin de Rusya'nın yanında yer alarak Suriye'de kimyasal silah kullanımı dahil birçok tasarıyı veto etti. Rusya'dan sonra BM Güvenlik Konseyinde veto hakkını en fazla kullanan ülke ABD oldu.

ABD ise şimdiye kadar çoğu İsrail hakkında 82 kararı veto etti. İngiltere ve Fransa ise 1989'dan beri veto hakkını kullanmadı.

Sinirlioğlu: "Güvenlik Konseyi'nin sık sık tıkanmasının nedeni veto hakkı"

Türkiye'nin BM Daimi Temsilcisi Feridun Sinirlioğlu, BM Genel Kurulunda yaptığı açıklamada, kurulun örgütte evrensel temsile sahip çok taraflılığının somut örneği ve ruhu olduğunu söyledi. Sinirlioğlu, BM üyesi ülkelerin, uluslararası barış ve güvenliğin korunması sorumluluğunu Güvenlik Konseyine verdiğini hatırlattı.

Ancak konseyin maalesef çoğu zaman bu sorumluluğu yerine getirmekte başarısız olduğuna dikkati çeken Sinirlioğlu, ''Güvenlik Konseyi, krizlere zamanında ve yeteri kadar müdahale edemedi. Uluslararası barış ve güvenliği koruyamadı. Hepimizin bildiği gibi Güvenlik Konseyi'nin sık sık tıkanmasının nedeni veto hakkı. Daimi üyelerin kendi çıkarları için veto kullandığını görmek alışılmadık bir durum değil.'' dedi.

Sinirlioğlu, veto kullanımının çoğu zaman insani krizlere yol açabilecek ve krizleri derinleştirerek tüm insanlığın güvenliğini riske atacak sonuçları olduğunu ifade ederek ''Bugün Genel Kurul, tarihi bir kararı kabul etti. Genel Kurul'un bugün itibarıyla uluslararası barış ve güvenliğe dair konuları ele alacak bir aracı daha var.'' diye konuştu.

Türkiye'nin bu kararın alınmasında en başından beri yer almasından gurur duyduğunu söyleyen Sinirlioğlu, ''Bu karar, Güvenlik Konseyini daha fazla hesap verebilen ve verimli kılacak önemli bir adım.'' ifadesini kullandı.

AA