Ankara’da 17 Haziran 2015’te, 91 yaşında vefat eden Süleyman Demirel, Türkiye’nin yarım asrına mühür vurmuş demokrat bir devlet adamıydı. Demirel’in hayatı, Türkiye’nin yakın tarihinde demokrasi ve kalkınma mücadelesini de anlatır.
Ziyaretçilere, Bediüzzaman'dan okur ve anlatırdı - Recep Özel, Süleyman Demirel'i anlatıyor
ANKARA - MEHMET KARA
[email protected]
Türkiye’nin demokrasi mücadelesinde önemli bir yere sahip, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel, vefatının onuncu senesinde rahmetle yâd ediliyor.
Ankara’da 17 Haziran 2015’te, 91 yaşında vefat eden Süleyman Demirel, Türkiye’nin yarım asrına mühür vurmuş demokrat bir devlet adamıydı. Demirel’in hayatı, Türkiye’nin yakın tarihinde demokrasi ve kalkınma mücadelesini anlatıyor. Merhum Adnan Menderes’ten sonra demokrat misyon bayrağını devralan Demirel’in demokrasi ve hukuku katleden, millet iradesini devre dışı bıraktıran muhtıralara karşı gösterdiği demokratik direnç, Türkiye’nin demokrasi mücadelesinin serencamını oluşturur.
Isparta’nın Atabey ilçesine bağlı İslamköy’de 1924’te doğan Demirel, ilköğrenimini doğduğu köyde, ortaokul ve liseyi ise Isparta ve Afyonkarahisar’da tamamladı. İstanbul Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden Şubat 1949’da mezun olan Demirel, 1950’de Elektrik İşleri Etüt İdaresinde memuriyete başladı. Demirel, 1948’de “Bir elmanın iki yarısıyız” dediği, Nazmiye Demirel ile evlendi.
Bu süreçte, Elektrik İşleri Etüt İdaresince sulama ve elektrik konularında araştırma yapmak üzere ABD’ye giden Demirel, Türkiye’ye döndükten sonra 1953’te Seyhan Barajı inşaatında proje mühendisi olarak görev yaptı.
Başarılı çalışmalarıyla dönemin Başbakanı Adnan Menderes’in dikkatini çeken Demirel, 1954’te DSİ Genel Müdürlüğünde Barajlar Dairesi Başkanlığına, 1955’te ise DSİ Genel Müdürlüğüne atandı.
TÜRKİYE’NİN 12. BAŞBAKANI OLDU
1962-1964 arasında serbest müşavir-mühendis olarak çalıştı, Orta Doğu Teknik Üniversitesinde (ODTÜ) inşaat mühendisliği alanında ders veren Demirel’in, yarım asra yakın süren siyasî hayatı 1962’de, Adalet Partisi Genel İdare Kurulu (GİK) üyeliğiyle başladı. Demirel, 28 Kasım 1964’te bu partiye Genel Başkan seçilmesinin ardından, kurulmasını sağladığı ve Şubat-Ekim 1965’te görev yapan koalisyon hükümetinde Başbakan Yardımcılığı ve Devlet Bakanlığı görevini üstlendi.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne (TBMM) 10 Ekim 1965 genel seçimlerinde Isparta milletvekili olarak giren Demirel, seçimlerde Adalet Partisinin tek başına iktidar olması üzerine, Türkiye’nin 12. Başbakanı oldu. Süleyman Demirel, 4 yıl süren bu hükümetten sonra 1969, 1970, 1975, 1977 ve 1979’da 5 kez daha hükümet kurdu.
Türkiye’nin 9. Cumhurbaşkanı seçildi
TBMM tarafından 16 Mayıs 1993’te 9. Cumhurbaşkanı seçilen Demirel, 16 Mayıs 2000’de görev süresini tamamladı. Kendi deyimiyle 6 kez hükümetten giderken, 7 kez de hükümet kurmayı başaran Demirel, 30 yaşında genel müdür, 40 yaşında parti genel başkanı ve bir yıl sonra da başbakan oldu. Demirel 91 yaşında vefat etti.
DEMİREL İSTİŞAREYE ÇOK ÖNEM VERİR
İçişleri eski Bakanlarından Nahit Menteşe: “Demirel, bütün işlerinde ve çalışmalarında her zaman istişareye çok önem verirdi. Herkesin fikirlerini alırdı. Demirel’in bir vasfı çok istişare ederdi. Demirel’de dikte ettirme yoktu. Arkadaşlarıyla meseleleri konuşur, danışır, günü – gündemi değerlendirirdi. Türkiye’nin, dünyanın meselelerini konuşurdu.
(Demokratlar Demirel’i Anlatıyor, s. 181)
DYP GENEL BAŞKANI OLDU
Süleyman Demirel, 12 Eylül 1980’deki askerî darbesi üzerine görevden uzaklaştırıldı ve 7 yıl yasaklı olarak siyaset dışı kaldı. 6 Eylül 1987’de yapılan halk oylamasıyla siyasî yasaklar kaldırılınca Demirel, 24 Eylül 1987’de Doğru Yol Partisi Genel Başkanlığına seçildi.
29 Kasım 1987’de yapılan genel seçimlerde Isparta Milletvekili olarak yeniden TBMM’ye giren Demirel, 20 Ekim 1991’deki seçimler sonrasında Doğru Yol Partisi ile Sosyal Demokrat Halkçı Partinin (SHP) ortak kurduğu 49. Hükümet’te Başbakan olarak görev aldı.
“Sabah Kur’ân okumadan sofraya oturmayan bir ailenin çocuğuyum”
Eski bakanlardan Esat Kıratlıoğlu anlatıyor: Ankara’da bir Pazar günü büyük kongre olacak. Delegelerin büyük bir kısmını topladık. Onlarla sohbet edilerek adaylar hakkında bir durum değerlendirmesi yapılacak. Oraya Süleyman Demirel’i davet ettik. Delegeler tamamen sus pus vaziyetteler. Kimse kimsenin hakkında değerlendirme yapmak istemiyor. Süleyman Bey geldi, hiç unutmam ‘çarıklı’ denilen Allah rahmet eylesin İhsan Ataöv ile Konya Belediye Başkanı Ahmet Hilmi Nalçacı da oradaydı. Doğrudan Demirel’e sordular: ‘Size mason diyorlar, mason lâfını çıkarttılar’ diye. Demirel buna karşı, ‘Ben mason değilim. Bizim evde her sabah Kur’ân’dan bir cüz okumak suretiyle kahvaltıya başlardık. Ben her sabah Kur’ân’dan bir cüz okumadan kahvaltıya başlamayan bir ailenin çocuğuyum’ cevabını verdi.
(Demokratlar Demirel’i Anlatıyor, s. 77)
MEVLİD OKUTMAK SUÇ MUDUR?
“28 Ekim 1990 yılında Kocatepe Camii’nde Bediüzzaman için mevlid okutulacağına dair Demirel’e davet gönderilmişti. Mevlitten sonra gazetemiz yazarlarının da içinde bulunduğu on kişi gözaltına alındı. Bunun üzerine Demirel’e dosya gönderildi. Risale-i Nur’la ilgili iki bine yakın beraat kararı, Bediüzzaman’ın anarşinin türeme sebeplerine dair görüşlerini ihtiva eden ‘Anarşinin Sebep ve Çareleri’ adlı eser ve Bediüzzaman’ın bazı mektupları konuldu. Daha sonra Demirel, bir basın toplantısı düzenledi. Toplantıda, “Bediüzzaman Hazretleri büyük bir âlimdir. Bediüzzaman âlim değildir diyenin alnını karışlarım. Mevlid okutmak suç mudur? Bu bir kadirşinaslık örneğidir, dualara sansür koyamazsınız. Türkiye’de mahkemelerden iki binin üzerinde beraat kararı almış Risale-i Nur’un müntesiplerine ne yapmak istiyorsunuz!” gibi ifadelerle mevlid mağdurlarını savunmuş, gözaltına alınmalarını eleştirmişti.
(Demokratlar Demirel’i Anlatıyor, s. 77)