Devletin esas kuruluşunu, devletin kişilerle ve kişilerin birbirleriyle olan münasebetlerindeki temel hak ve hürriyetlerini bildiren, tanınan bu hak ve hürriyetlerin kısıtlanmasını engelleyecek yasama ve yargı sistemini kuran kanun anayasadır.
Devletin temel yapısı, devletin fonksiyonları ve temel özellikler anayasalarda belirlenen hususlardır. Devletin fonksiyonları deyince; yasama, yürütme ve yargı akla gelir.
Yasama; devletin siyasi ve idari yapısı hakkında çıkarılması gereken kanunların ve gereken düzenlemelerin yapılmasıdır.
Yürütme; yani icradır. Yürürlükteki kanunları uygulamaktır.
Yargı; her türlü müdahaleden uzak, halka da, icra makamına karşı da, adli merciler karşısında müsavi durumda olmaktır.
Bu devlet organlarının birbirine tahakkümü söz konusu olmadan görevlerin bihakkın yerlerine getirmelilerdir. Yargı normlarında ölçü, uluslararası ve evrensel bir norm olmalıdır. Siyasallaşmış ve keyfileşmiş bir hukukla bunu yapmak mümkün değildir.
Türkiye’de çoğu kez karıştırılan bir konu var. Devletin şekli ile rejimi birbirine çok kez karıştırılır. Halbuki, devletin şekli ile rejimi aynı şeyler değildir. Devletin şekli Cumhuriyet, rejimi demokrasi olabilir. Şekilde hâkimiyet, rejimde idare esastır,1 diyenler olduğu gibi Cumhuriyete benzer diyenler de vardır.2 Nev-i şahsına münhasırdır,3 İslâmîdir, meşrutiyettir”4 diyenler de olmuştur.
Milli irade de evrensel hukuk normlarıyla denetlenmelidir. “Kemalist bir demokrasi” ile ülkeyi yönetmek mümkün değildir. Kavram ve kuruluşların birbirine karıştığı veya karıştırıldığı bir ortam daima kaos ortamıdır. Acaba bu kaostan medet ummak isteyenler mi var?
Dipnotlar:
1- Yüksel, Macit; İslam Anayasa Hukukuna giriş, Albayrak Matbası, Tavas-1990, s.98.
2- Karaman, Hayrettin; (Prof. Dr.) Mukayeseli İslam Hukuku, s.84.
3- Karaman, Hayrettin; (Prof. Dr.) İslam Hukukuna Giriş, c.1, s.181.
4- Hatemi, Hüseyin; (Prof. Dr.) İslam Hukukunda Devlet Yapısı, s.51.