Sözlükte “temkinli ve bağışlayıcı olmak, sabırlı ve hoşgörülü olmak” anlamına gelen hilm, terim olarak Allah’a izafe edildiğinde O’nun “kullarının günahları karşısında hemen cezalandırmayıp fırsat tanıması, onlara rahmet ve mağfireti ile muamele etmesi”; insanlara izafe edildiğinde insanların “sabırlı, affedici ve olgun davranmaları” şeklinde tanımlanmıştır.
Hilm kelimesi Kur’ân-ı Kerîm’de çeşitli türevleriyle birlikte yirmi civarında âyette geçmekle birlikte, kelime daha çok Allah’ın bir ismi olarak “halîm” şeklinde yer almaktadır. “Hilm sıfatı ile muttasıf olan” anlamındaki “halim” on beş âyette zikrolunmakta, bunların on birinde Allah’a izafe edilmekte, diğerlerinde de İbrahim, Şuayb ve İsmail peygamberlere nispet edilmektedir. Allah’ın “halim” isminin altı âyette “gafûr” ismiyle birlikte kullanılması bu ismin İlâhî mağfiret ile yakından ilişkili olduğunu göstermektedir. Uhud Savaşı’nda hata yapanlardan söz eden şu âyet bunun bir örneğini teşkil eder: “İki topluluğun karşılaştığı gün içinizden yüz çevirip kaçanları, şeytan ancak yaptıkları bazı hatalardan dolayı kaydırmak istemişti. Ama yine de Allah onları affetti. Zira Allah gafur ve halimdir” (Âl-i İmran 3/155). Şu âyette de halim ismi gafûr ismiyle kullanılmaktadır: “Allah onları affetti, zira Allah gafûrdur, halimdir” (Mâide 5/101). Şu âyette de hilm, meselâ Hz. İbrahim’e izafe edilmektedir: “Şüphesiz İbrahim çok içli ve halim birisi idi” (Hûd 11/75).
Âyetlerden anlaşıldığı üzere mutlak anlamda “halim” olan Allah’tır. O bu ismi dolayısıyla kullarına müsamaha göstermekte ve onları bağışlamaktadır. Başta Resul-i Ekrem (asm) olmak üzere “İlâhî ahlâk”la ahlâklanmış olan peygamberler de halim olup hoşgörü ve affedici kimselerdir. Esasında “hilm” yaratılışça her insanın özelliğinde vardır. Önemli olan insanın bu özelliğine uygun davranmasıdır. Risale-i Nur’da ifade edildiği üzere insan “Üstünde nakışları görünen esma-i İlâhiyeye ayinedarlık eder” (Sözler, 33. Söz, 31. Pencere).
Rabbimiz, hepimizi bu ayinedarlığın şuurunda olarak yaşayan ve İlâhî ahlâkla ahlâklanmaya çalışan bahtiyar kullarından eylesin. Amin.