“Evet nev-i beşerin bütün sanatlarının madeni ve terakkiyatının menbaı ve kuvvetinin medarı demirdir. İşte bu azîm nimeti ihtar için, makam-ı imtinan ve in’amda, kemâl-i haşmetle “Biz demiri de indirdik ki, onda hem kuvvet ve şiddet hem de insanlar için faydalar vardır.” (Hadid Sûresi: 25) ferman ediyor. Nasıl ki Hazret-i Davud’a en mühim bir mu’cize olarak “Demiri de onun için yumuşattık” (Sebe Sûresi: 10) ferman ediyor. Yani, büyük bir peygambere büyük bir mu’cize ve büyük bir nimet olarak demiri yumuşatmasını gösteriyor.
Evet, insanoğlunun bütün sanatlarının madeni ve kalkınma ve yükselmelerinin kaynağı ve kuvvetinin vesilesi demirdir. İşte bu büyük nimeti hatırlatmak için, imtinan (minnet duyulma) ve in’am (nimetlenme) makamında heybetinin mükemmelliğiyle haşmetle “Biz demiri de indirdik ki, onda hem kuvvet ve şiddet hem de insanlar için faydalar vardır.” (Hadid Sûresi: 25) diye Allah, ayetiyle ferman ediyor. Tıpkı, Hazret-i Davud’a en mühim bir mu’cize olarak “Demiri de onun için yumuşattık” (Sebe Sûresi: 10) diye ferma ettiği gibi. Böylece, büyük bir peygamberine büyük bir mu’cize ve büyük bir nimet olarak demiri yumuşatmasını gösteriyor.
Makam-ı imtinan ve in’am
Sözlükte “birine iyilik etmek, ihsan ve ikramda bulunmak” anlamındaki “menn” masdarından isim olup biri Allah’a, diğeri insana nisbet edilmek üzere iki bağlamda kullanılmaktadır. Men ve minnet Allah’a izafe edildiğinde Onun bütün varlıklara olan lütuf ve keremini, in’âm ve ihsanını; insana nisbet edildiğinde ise başkasına yaptığı iyiliği başa kakması, karşılık beklemesi gibi olumsuz tutumları ifade eder (Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât, “menn” md.).1
İşlenen konunun makamı münasebetiyle makam-ı imtinan ve in’am tabiriyle Allah; mahlûkatına yaptığı ihsan ve lütuflarıyla yaptığı nimetlendirmesini ifade etmesi anlaşılır.
İşte bu makamda heybetinin muhteşem mükemmelliğiyle şöyle ifade eder:
“Biz demiri de indirdik ki, onda hem kuvvet ve şiddet hem de insanlar için faydalar vardır.”
Bu ifade, demir nimetinin ve onun türevleri olan diğer nimetlerin sıralanarak haşmetle söylenmiş bir ifadedir ki, demirin, sadece dünyadaki mevcudiyeti değil, bütün masivadaki mevcudiyet ve ahvalini de ifade eder. Dünyanın dışında, diğer seyyarelerde, atmosferlerde bulunan demirin, bir büyük nimet olarak dünyaya indirilişini saklar.
Çöller ve oralardaki uçsuz bucaksız kum tanecikleri, neyi saklar?
Çölün o uçsuz bucaksız, gözün alabildiği kadar engin denizleri andıran, bazen ıssız ve sessiz hâli, bazen de yeri göğü birbirine katarcasına rüzgârıyla kasıp kavuran, önüne kattığı her şeyi alıp bir baştan bir başa savuran celâlliliğiyle milyarlarca kum taneciklerini arzdan alıp semaya çıkaran, sonra da yağmur bulutlarıyla ıslatıp, güneş ocağında pişirip demir nimetini türlü türlü değişimlere uğratıp faydalı hâle getiren ve yeryüzüne indiren güzel Allah’ım! O kum taneciklerine o görevi yaptıran, o faydaları sağlayan Senden başka kim olabilir ki? Şüphesiz ki Senin hikmetinden sual olunmaz.
Yıldızların çekirdeğinde demirin biriktirilmesi, çeşitli patlamalarla hayat için gerekli olan atomların bütün kâinata yaydırılması, faydalı hâle getirilmesi ne kadar mükemmel bir yaratılıştır. Dünyanın merkezinde erimiş hâlde yaratılması, hiç şüphesiz Yüce Yaratıcımızın harika bir fiilidir.2
Demir, hakikaten büyük bir nimettir ki ondaki faydaları sıralanır. Nelerdir bunlar denilirse ayet iki kelimede toplar: kuvvet ve şiddet.
Kuvvet ve şiddet gibi faydalarda demirin payı
Ayette, demirin insanlara olan faydalarına işaret edilir. İnsanın ihtiyacının karşılanması ve düşmanlarından emin olmasını temin edecek her şey faydasınadır.
İhtiyacın karşılanması, korktuklarından emin olmasında demirin, kuvvet ve şiddet temininde bir araç olarak kullanımı mümkündür hem de vakidir.
Dipnotlar:
1- https://islamansiklopedisi.org.tr/minnet
2- Nurban Kaya, https://www.yeniasya.com.tr/elif/biz-demiri-indirdik-onda-guc-ve-yarar-vardir_150309