Yeni kurulan Türkiye’nin, Osmanlı’dan devralarak devam ettirdiği nadir politikalardan biri Batılılaşmayla eşdeğer modernleşmenin sürekliliğidir. Fakat bu modernleşme de Osmanlı anlayışından farklı şekilde, yeni Türkiye’nin inşasında temel rol oynayan Kemalist resmi ideoloji tarafından belirlenen kurallarla gerçekleştirilmesi amaçlanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarında, toplumun farklı kesimlerinden çocuk ve gençlere yönelik, devletin resmi ideolojisinin biçimlendirmeye çalıştığı değer, kültür ve normlarla çerçevelenen resmi bir toplumsallaştırma politikası izlenmiştir. Bu amaçla okullar, devletin ideolojik aygıtı olarak kullanılmıştır. Eğitim yoluyla gençlere, mezuniyet sonrası çalışma hayatında kullanabilecekleri teorik ve uygulamalı bilgiler verilmiştir. Birde eğitimle, resmi ideolojinin benimsenmesiyle birlikte, ulus-devletin kurumsallaşması hedefiyle “tek tipçi” “milli eğitim” verilmesi çabaları görülmektedir.

Yeni Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi ideolojisinin değer, kültür ve normlarına bağlı bir gençliğin yetiştirilmesi esas alınmıştır. Belirtilen gençlik modeli yüksek eğitim seviyesine sahip, laik, devletçi, geleceğe yönelik idealist gençliktir. Özellikle 1915’teki Çanakkale ve 1918-1922 Kurtuluş Savaşı’nda önemli sayıda eğitimli insanların da şehit olmaları nedeniyle, yeni kurulan Türkiye’nin ilk döneminde eğitim seviyesi oldukça düşüktür. 

Devlet, eğitim seviyesinin yükseltilmesi doğrultusunda çalışmalara başlamıştı. Böylece köy enstitüleri ve halk evleri aracılığıyla dönemin yetersiz ekonomik şartları içerisinde köylerde bile, resmi ideolojinin “ideal/makbul vatandaş modelini eğitimle inşa etmeye” yönelmiştir. Hatta dönemin resmi ideolojisi tarafından başta “ideal/makbul vatandaş” modeli gençlerin, özellikle gazete, dergi vd. yayınlar aracılığıyla “spor, müzik, görgü kuralları, kıyafet, yemek” gibi günlük hayattaki uygulamaları nasıl yapacakları detaylarıyla izah edilmektedir. Bu dönem Cumhuriyet’in kuruluşundan 1960’lı yıllara varan süreci kapsamaktadır. 1950’de Demokrat Parti’nin (DP) iktidara gelmesiyle, eğitimde de olumlu gelişme ve değişiklik yaşanmış olsa da, elbette bu ciddi zaman almaktadır.

Bununla birlikte resmi ideolojinin, ideal/makbul vatandaş” modeli gençlerin yetiştirilmesinde en önemli araçlarından birisi de “Öğrenci Andı”dır. Öğrenci Andı ile gençlere, ulusal kültürün önemli unsurlarına yaptığı vurgular öğretilmekteydi. Öğrenci Andı, 18 Mayıs 1933 tarih ve 1749/4 sayılı karar ile 80 yıl boyunca, her gün okullarda öğrencilerin sıraya girmesiyle toplu hâlde okunmuştur. Öğrenci Andı, bazı çevrelerin karşı çıkmalarına rağmen 2013’te kaldırılmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi ideolojisinin değer, kültür ve normlarına bağlı bir gençliğin yetiştirilmesindeki tek tipçi toplum inşasında, laik yapıdaki gençlik yetiştirilmesi iddiası mevcuttu. Said Nursî de, tek tipçi toplum inşasını “…bu fıtraten dindar millete hükmedenler… laik cumhuriyet, prensibiyle bîtarafane kalır ve o prensibiyle dinsizlere ilişmez; elbette dindarlara dahi bahaneler ile ilişmemek gerektir” uyarısında bulunmaktadır (Tarihçe-i Hayat, s. 194). 

Ayrıca resmi ideolojinin, ideal/makbul vatandaş” modeli inşasında gençlerin “Cumhuriyetin neresinde, hangi rolle ve hangi kalıplarla yaşamaya şartlandırıldığı” (Cogito, Sayı: 15, s. 6, 1998) önemlidir. Nursî, bu noktada “…benim dindar bir cumhuriyetçi olduğumu elinizdeki Tarihçe-i Hayatım ispat eder” (Tarihçe-i Hayat, s. 36) diyerek, eskiyi reddetmeden Hulefa-i Raşid’inden itibaren rol ve kalıpları gençlere izah etmektedir.   

-Devam Edecek-