Suriye nüfusunun yüzde 3’ünü oluşturan Dürzîlerin merkezlerinden Süveyda’da, Dürzî milisler ile Sünnî Bedevî aşiret üyeleri arasında gerçekleşen bir dizi misilleme ve kaçırma olayları saldırıları tetikledi. Gelişmeler üzerine Şam’daki geçiş hükümeti güçleri, olayları bastırmak için Süveyda’ya girdiler. Ancak geçtiğimiz 03 Mayıs’ta geçiş hükümetinin silâhlı şiddetine maruz kalan Dürzîlerin çekinceleri mevcut. Hükümetin uygulamalarına güvenmeyen “Dürzîlerin, silâhların teslim edilmesi hâlinde yeni mezhebî şiddetten çekinmeleri; bazılarının Heyet Tahrir el-Şam çatısı altındaki geçiş hükümetine duyulan güvensizliği gerekçe göstererek geri çekilmeleri ve İsrail’in Suriye’deki Dürzîler adına askerî müdahalede bulunması,” vb. olaylar Dürzîlerin hatırındadır.

Bundan dolayı birbirleriyle çatışan Dürzîler ile Bedevî aşiretler, Süveyda’ya giren rejim güçlerine karşı, birlikte savaşmaya başladılar. Çünkü hükümet güçlerinin 7-9 Mart’ta Alevîlere karşı uyguladıkları şiddetin tekrarlanacağından çekinildiği kuvvetle muhtemeldir.

İsrail’in müdahalesi ise, bölgedeki şiddeti daha da arttırdı. Tel-Aviv yönetimi müdahalelerin Suriye’deki Dürzî azınlığı koruma arzusundan kaynaklandığını belirtti. Ancak Suriye’deki Dürzîler, İsrail’in müdahalesi hususunda bölünmüş ve bazıları da İsrail’in niyeti hakkında derin şüpheler duyuyor.

Bu şüpheler, başta Suriye’nin etnik ve mezhebî sorunlarından kaynaklanıyor. Beşşar Esad’ın 08 Aralık 2024’te devrilmesinden bu yana, Suriye’nin siyasî geçişi kırılganlığını koruyor. Suriye geçici Cumhurbaşkanı Ahmet el-Şara’nın ülkesini istikrara kavuşturması için birçok zorluğun üstesinden gelmesi gerekiyor. Şara’nın başta etnik ve mezhebî azınlıkların, geçiş hükümetine yönelik güvensizliklerini giderememesi ve mevcut yönetim modeline desteklerini sağlayamaması problemin en büyüğü denilebilir. 

İkincisi, Şara’nın Suriye’de birçok silâhlı grubu ve özellikle de milisleriyle Suriye ordusuna girmeyi kabul etmeyen Dürzîler ve Kürtler gibi azınlıkların henüz entegrasyonunu sağlayamaması önemli bir sorun.

Üçüncüsü, Şara’nın kendi koalisyonu içindeki “yabancı savaşçıları, disiplin seviyesi düşük ve ideolojik anlamda daha katı eğilimli radikal unsurlar ile muhtelif silahlı grupları kontrol etmekte zorlanması” da yerel halk tarafından kabul edilebilir olmasa gerek.

Dördüncüsü, İsrail’in müdahalesi, Suriye’nin geçişinin dış müdahalelere karşı savunmasız olduğunu gösteriyor. Tüm bunlar Suriye’de Dürzî gruplarda olduğu gibi, diğer unsurlarda da ülkelerinin geleceği açısından endişelere yol açıyor.

İngiltere Merkezli Suriye İnsan Hakları Gözlemevi (SOHR) “geçiş hükümetinin 20 Temmuz’da Bedevîlerin Süveyda’dan çekildiğini açıklamasıyla çatışmaların durduğunu” bildiriyor. BM Göç Örgütü de yine 20 Temmuz’da “son bir haftalık gerginlik yüzünden 128 bin kişinin yerinden edildiği”ni aktardı. Başka bir ifadeyle en büyük mağduriyeti siviller yaşıyor. 

17 Temmuz’da “İsrail’in saldırılarını desteklemediğini” bildiren ABD’nin, Şara hükümetini destekleyerek İran’ın tecridini daha da arttırabileceği muhtemeldir. Bir de ABD 30 Haziran’da Suriye üzerindeki yaptırımları kaldırarak “Şara’yı reform yapması yönündeki iç ve dış baskılardan korudu”. Aslında Şara’nın “çok etnik yapılı ve mezhepli Suriye toplumunu kapsayan şeffaflık, hesap verebilirlik, barış, güven, sosyo-ekonomik refah temelli reform yapması” bölge ülkelerince de telkin ediliyordu.

Bölge ülkelerince Suriye’deki istikrarsızlık ve “geçiş hükümetinin şiddet yanlısı unsurlarla eski bağlantıları göz ardı edilemiyor.” Yine de bölgesel aktörlerin Şara’dan reform beklentisi devam ediyor.