Bir süredir Moskova’ya ateşkes ve barış için yoğun diplomatik baskılar yapılıyor. Kiev’in de barış görüşmelerine katılma isteği niyeti, barışa yönelik ihtiyatlı iyimserliği teyit ediyor. 

Rusya’nın Ukrayna işgali devam etse de, “Putin’in barış görüşmelerinden kaçınacağını söylemediği” vurgusu hakim. Ancak Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky’nin 12 Mayıs’ta “İstanbul’da 15 Mayıs’ta yapılacak görüşmede Putin’i bekleyeceğim” açıklamasını, “Putin, cevapsız bırakmıştı”.

Yine de Putin’in 19 Mayıs’taki telefon görüşmesinde “Ukrayna’yla muhtemel bir barış anlaşmasına ilişkin muhtıra konusunda işbirliğine hazır olduğunu ve bunu önereceğini” belirtmesi, önemli bir gelişme. Böylece Rusya’nın “çatışmanın gerçek çözüm olasılıklarının olup olmadığını anlamak için temel ilkeler hususunda müzakerelere başlama taahhüdüne ilişkin bir anlaşmayı” tasarlaması gerekiyor. Bir de temel ilkeler arasında “barış anlaşmasının zamanlaması ve belirli bir süre muhtemel ateşkes” yer alıyor.

Bir önceki Trump-Putin telefon görüşmesi 18 Mart 2025’te gerçekleşmişti. (Yeni Asya, Muhammet Örtlek, 25.03.2025, Trump-Putin Görüşmesi). Trump için “Rusya-Ukrayna arasında barışın sağlanması”, ABD seçim sürecindeki vaatlerinden biriydi. Bundan dolayı Trump, bu konuda ısrarcı bir tutum sergiliyor. Fakat Putin, Ukrayna’daki savaşta üstünlüğü elinde tutuyor ve işgal ettiği beş bölgeyi referandum vb. yöntemlerle Rusya topraklarına kattığını ileri sürerek, rahat hareket ediyor. Yani Putin’in barış görüşmelerinde de pek aceleci davranmadığını söylemek mümkün.

Diğer taraftan İngiltere Başbakanı Keir Starmer, Almanya Başbakanı Friederich Merz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Polonya Başbakanı Donald Tusk 12 Mayıs’ta Zelensky’i Kiev’de ziyaret ettiler. Ziyaretin ardından “Kiev’den Trump’la telefon görüşmesi yapan dört lider, barış müzakerelerinin başlaması için 30 günlük ateşkes talep ettiler. Aksi takdirde Rusya’ya yeni yaptırımlara başlayacaklarını” bildirdiler. Liderlerin bu görüşmesi, Trump’ın Putin’le telefon görüşmesini etkilediği söylenebilir. Ayrıca İtalya Başbakanı Giorgia Meloni de 19 Mayıs’ta Zelensky ile benzer konularda fikir birliğine vardıkları bir görüşme gerçekleştirdiler.

Birde yeni seçilen ABD asıllı Papa XIV. Leo (Prevost)’nun 18 Mayıs’ta Vatikan’daki yemin töreninde Zelensky ve ABD Başkan Yardımcısı JD. Vance’la görüşerek “savaşan iki ülke arasında Vatikan’ın arabuluculuk için hazır olduğunu” söylemesi de dikkat çekiyor. ABD asıllı yeni Papa’nın, barış için uluslararası ilişkilere ağırlık vereceği yorumlanıyor.

İki ülke arasında barış için “müzakerelerin yapılandırılmış bir şekilde yürüyüp yürümeyeceği, ne ölçüde doğrudan müzakere olması gerektiği ve arabuluculara ne oranda yer verileceği” önem arz ediyor. Trump-Putin telefon görüşmesinin önceki görüşmelere nazaran daha düşük profilde gerçekleştiği kaydediliyor. Bunlara rağmen Putin’in müzakerelere açıldığı, ama Ukrayna’yla müzakerelerin hangi koşullarla sürdürmek isteyeceği merak konusu. Papa XIV. Leo’nun “düşmanları birbirlerinin gözlerinin içine bakmaya” çağrısına verilecek yanıt da henüz belli değil.

Aslında Putin’in, Trump’la Ukrayna hususundaki müzakerelere ek olarak, paralel müzakereler de yürüttüğü tahminler ediliyor. Tahminler arasında Ukrayna’nın ötesinde “silahlanma yarışından nükleer cephaneliklerin yönetimine, Ortadoğu’daki nüfuz alanlarından Moskova’nın Çin’le ilişkilerine, nükleer güç merkezlerinden enerji ve vergilere, Rusya-ABD’nin Avrupa üzerindeki muhtelif nüfuz rekabetine” vd. bulunuyor.

Trump-Putin telefon görüşmesi önemli olmakla birlikte, barış için daha atılacak çok adım var. Süreç, uzun bir zaman ve sabır gerektiriyor.