1. Kanaatsizlik

2. Hasaret, başarısızlık

3. İhlasın kırılması, uhrevi amellerin zedelenmesi

KANAATSİZLİK

Elinden gelen gayreti gösterdikten sonra neticeye razı olmamak, kanaat etmemek şükür yerine şikayeti getirir. Çalışmaya şevk kırılır, tembellik ortaya çıkar. Meşru, helal, az ama bereketli malı terk edip külfetsiz bir mal aranır. Bu yolda izzet ve haysiyet kaybedilir. İktisatsızlık üretimi azaltıp tüketimi çoğaltır. Sanat, tarım ve ticaret hızla çöküşe geçer. Refah seviyesi düşer. “Herkes gözünü hükümet kapısına diker” 

Dinimizde kumar, faiz gibi zahmetsiz kolay kazanç yolları yasaklanmıştır.

İnsanlık tarihinde kanaatsizliğin yayılması, şükür yerine şikayet, çalışmaktan kaçış sosyalizmi, meyve vermiştir. Kolay yoldan para kazanma gayretiyle helal az, meşru malı terk edip gayrimeşru zahmetsiz para kazanma gayreti de kapitalizmi ortaya çıkarmıştır. Bu açılardan değerlendirdiğimizde sosyalizm ve kapitalizmi israfın zehirli meyveleri olarak değerlendirebiliriz.

BAŞARISIZLIK

Hırsın ikinci neticesi başarısızlıktır. Bediüzzaman Hazretleri “Hırs ve kanaatin tesiratı zihayat aleminde gayet geniş bir düstur ile cereyan etmektedir” diyerek balıklarla tilki ve maymun gibi zeki hayvanlardan, bebeklerden örnekler verir. “Helal rızık acizlik ve fakirliğe göre gelir” der. Balıklar tilki ve maymunlardan daha güzel beslenir. Bebekler büyüdükçe anne sütü azalır.

İHLAS ZEDELENİR

İnsanlar tarafından beğenilip sevilme hırsı ihlası zedeler. Yapmacık tavırlara, riyaya neden olur. Bu tablo takva ehli insanlar için bile ibretli, dikkat çekici bir haldir. 

HÜLASA

İktisat kanaati, kanaat izzeti, çalışmaya gayreti netice verir. Kanaatkârlık şükrettirir, şikayet etmekten uzaklaştırır. İnsanlara dilencilik ettirmez. Onlardan beğeni ve takdir beklemez. Böylece ihlas kapısı açılır, riya kapısı kapanır. 

Rabbimiz bizleri iktisatlı, şükreden haysiyetli kullarından eylesin!