Meclis tarafından kendisine tevcih edilen suallere cevap vererek, İslâm âleminin içerisine düştüğü durumu anlatan Bediüzzaman, aynı zamanda istikbale ait müjde dolu ifadelerde de bulunmaktadır.
Rü’yada bir hitabeye bir de zeyl (ek, ilâve) düşen Said Nursî, Müslüman toplumların ihmal ettiği ve asıl dehşetli tabloyu bundan dolayı yaşadıklarını anlatır. Rü’yanın, Hacc’da sükût ettiğini ifade eden Said Nursî, adeta Hacc’ın ihmal edilmesiyle, Müslümanların bu musîbetleri yaşamasının en büyük gerekçesini ortaya koymaktadır. Namazın, orucun, zekâtın ihmal edilmesi; Müslüman toplumlarda beş yıl boyunca o cepheden bu cepheye sürünmeyi ve genel olarak bu savaş musîbetini doğurmuştur. Hacc’ın ihmal edilmesi de aslında gazaba ve parçalanmaya dâvetiye çıkarmıştır.
İslâm toplumu olan Osmanlı coğrafyası, sadece Hacc’ı ihmal etmemiş; ondaki hikmetleri de ihmal etmiştir. Said Nursî’ye göre bu durum, musîbetlerin katlanmasına sebep olmuştur. Kardeşliğin ve ittihadın bir sebebinin Hac olduğuna ısrarla vurgu yapan Said Nursî; Hacc’ın ihmal edilmesi, Hacc’a gereken önemin verilmemesinin sonucunda; Müslümanların çok ağır bir musîbet yaşadıklarını söyler.
Müslüman toplulukların hac farizasını ihmal etmelerinin neticelerini elde bulunan verilerle açmaya çalışalım:
“1860’da 18.000 hacı Medine’yi ziyaret etmişti. 1865 yılında Cidde’ye gelen hacıların sayısı 20.000’den daha azdı. Bu sayı 1911’de 83.822’ye ulaşacak kadar aşamalı bir artış kaydetti.” 1
“Cidde’ye gelen Hacı sayısı: 1870-74: 38.378, 1875-79: 28.029, 1880-84: 41.775. XIX. Yüzyıl için günümüzde yapılan tahminler, her hac mevsimi için hacı sayısını 70.000 ile 90.000 arasında belirlemektedir.” 2
Bir de bu tarihteki dünya üzerinde yaşayan Müslüman nüfus; 1900 yılı 200 milyon olarak belirtilmektedir.
Anlaşılan 1900’lü yıllarda dünya üzerinde yaşayan 200 milyon Müslüman’dan yıllık bazda, Hac farizasını yerine getiren Müslüman sayısı 55 bin civarındadır. Bu oran yüzde 0.02’dir. 2000’li yıllarda dünyadaki Müslüman sayısına baktığımızda 1 milyar 188 milyon olarak ifade edilmektedir.
Sonuçta birbirlerini tanımayan Müslümanlar, İngilizlerin ordusunda, Rusların ordusunda Müslüman Osmanlı askerleriyle cephelerde savaşa girmişlerdir. Şayet farklı kavimlerden farklı dilleri konuşan Müslümanlar Hac’da tanışıp kaynaşsalardı, hilâfetin merkezi Osmanlı ile savaşa girerler miydi?
Bugün dünya üzerinde bir buçuk milyar Müslüman sayısıyla övünürken, Hacc’a gidenlerin oranı iki milyon olarak ifade edilmektedir. Yani bugün yüz Müslümandan 0,13 ü Hacc’a gitmektedir. Maalesef acı bir tablo. Said Nursî’ye göre Hacc’ın ihmali, Müslümanların tearüfüne, birliğine ve tesanüdüne vurulan bir darbedir. İttihad-ı İslâm’ın da gecikmesine ve gerçekleşmesine büyük bir engeldir.
1947-48 aralığında Dünyadaki Müslüman nüfus 400 Milyon; Hicaz’a giden hacı sayısı 180.000’dir. 3
Said Nursînin belirttiği tarihte, dünya Müslümanlarının nüfusuna oranla hacı sayısı yüzde 0.13’tür. Said Nursî Hacc’ı, âlem-i İslâm’ın büyük bayramı olarak görmektedir. Hac olayı 400 milyon Müslümanı (bu rakam o gün içindir) birbirine maddî manevî yardımcı ve kardeş yaparak İttihad-ı İslâmı tesis edecektir. 4
Said Nursî, bunun tarihi örneklerini şöyle sıralar: “İşte Hint, düşman zannederek, halbuki pederini öldürmüş, başında oturmuş bağırıyor. İşte Tatar, Kafkas, öldürülmesine yardım ettiği şahıs, biçare valideleri olduğunu. ‘Ba’de harabi’l-Basra’ anlıyor. Ayak ucunda ağlıyorlar. İşte Arap, yanlışlıkla kahraman kardeşini öldürüp, hayretinden ağlamayı da bilmiyor. İşte Afrika, biraderini tanımayarak öldürdü, şimdi vaveyla ediyor. İşte Âlem-i İslâm, bayraktar oğlunu gafletle bilmeyerek öldürmesine yardım etti, valide gibi saçlarını çekip ah u fizar ediyor.” 5
Bediüzzaman açısından Harb-i Umumî veya halk arasında Seferberlik diye tabir edilen I. Dünya Savaşı’nda, Osmanlının karşısındaki âlem-i İslâm’ın durumu ne yazık ki budur.
Gerçekten de çok acı ve çok çarpıcı ifadelerle Said Nursî, Harb-i Umumî’deki Müslümanların durumunu özetlemiştir. Tamamen hayır olan Hac seferini şiddetle yerine getirmek arzusundan uzak kalarak, Hacc’ı ihmal ettiğimiz için, tamamen şer olan düşman bayrağı altında, çok uzun seyahatler yaptı 6 Müslümanlar.
Dipnotlar:
1- Sinan Kunaralp, (Çev: Prof. Dr. Münir Atalar), (1966), Osmanlı Yönetimindeki (1831-1911) Hicaz’da Hac Ve Kolera, İsis Yay, İstanbul.
2- Age.
3- Prof. Dr, Figen Berktay, Dr, Emin Atasoy, (2007), Dinler Coğrafyasına Küresel Bir Bakış, Sos. Bil. Enst. Dergisi, Cilt 10 Aralık.
4- B. Said Nursî, Emirdağ Lâh, YAN, S, 336.
5- B. Said Nursî. Sünûhat, YAN, s. 71.
6- Age.