27 Mayıs darbecilerinin kurduğu Yüksek Adalet Divanı’nda 9 ay 27 gün süren mahkeme sürecinin sonunda 15 Eylül 1961’de Hasan Polatkan, Fatin Rüştü Zorlu ve Adnan Menderes’in idamlarına karar verildi. Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu’nun idam cezaları 16 Eylül’de infaz edildi. Adnan Menderes ise sağlık durumu dolayısıyla idamı 17 Eylül’de gerçekleştirildi. 

1961 senesinin 16 ve 17 Eylül günleri, demokrasi tarihimiz için kara bir lekedir. 1950 seçimlerinde yüzde 52,7 oyla iktidara gelen ve 10 yıl başbakanlık yapan Adnan Menderes ile arkadaşlarının idamı ile darbe geleneği(!) başlamıştı. 

27 Mayıs darbesini yapanlar, “Türk ordusu bir kere daha tarihî bir vazife karşısında bulunuyor. Bu vazife; dâhilde memleketi buhran ve felâkete sürüklemek isteyen hırslı politikacıların elinden kurtarmaktır…” diyerek, ilk icraatı olarak ezanı aslına çeviren, din dersini okullarda okutmaya başlayan, dinî hürriyetlerinlerin önüne açan, demokrasinin kurallarını oturtan, Türkiye’de büyük bir kalkınma hamlesi başlatan Demokrat Parti iktidarına karşı askerî bir darbe yapmıştı. Ve bu darbe “kanlı darbe” olarak tarihe geçti.

37 subaydan oluşan Millî Birlik Komitesi anayasa ve TBMM’yi feshetmiş, siyasî faaliyetleri askıya almış, Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes başta olmak üzere birçok Demokrat Partiliyi tutuklatmıştı. Genelkurmay Başkanı Org. Rüştü Erdelhun dahi tutuklananlar arasındaydı. Genelkurmay başkanlığını yürüttüğü sırada askerlerin siyasete karışmasına ve askerî cuntalara karşı çıkması ile tanınan Erdelhun, Yassıada Mahkemesi’nde yargılanıp idama mahkûm edilmiş, bu hüküm daha sonra ömür boyu hapse çevrilmişti. Erdelhun daha sonra Cemal Gürsel tarafından serbest bırakılmıştı. 

***

288 KİŞİ İÇİN İDAM İSTENDİ

Yassıada Mahkemeleri’nde 592 sanıktan 288’i için idam istendi. 9 ay 27 gün süren yargılama süreci sonunda aralarında Menderes’in de bulunduğu 14 kişinin idamına, 31 kişinin de ömür boyu hapse mahkûm edilmesine karar verdi. Geri kalan 418 sanık hakkında ise 6 ay ile 20 yıl arasında değişen oranlarda hapis cezaları veya beraat kararı verildi.

Menderes, Zorlu, Polatkan idam edilirken, diğer ölüm cezaları müebbet hapis cezasına çevrildi.

***

DARBECİLERİN ZİHNİYETİ

Darbeciler, Menderes’in ailesinden, cellât parası, kefen parası, ip parası, yemeğin parası olarak 150 lirayı kuruşu kuruşuna da tahsil etmişlerdi. Hem asıp, hem de asıldığı ipin parasını almak ancak darbecilere yakışan bir davranış olmuştu. 

Aydın Menderes bir ziyaretimizde babasıyla ilgili en büyük ukdesinin helâlleşememek olduğunu anlatırken, “Helâlleşemedik, helâlleştirmediler” demişti. Bu da darbecilerin zihniyetini ortaya koymuştu.

Darbenin “kudretli albayı” Alparslan Türkeş’in oğlu eski bakan Tuğrul Türkeş’in, darbeden 2 ay sonra 1960 Temmuz’unda komutanların çocuklarının Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in evsahipliğinde Çankaya Köşkü’nde sünnet düğünü yaptığını anlatması milletin seçtiği iktidarı kanlı bir darbe ile devirenlerin zihniyetini ortaya koyması açısından ibretlikti.

27 Mayıs darbesinin 20 sene boyunca bayram olarak kutlanması da demokrasi tarihimizin utançlarından olmuştu. Menderes, Zorlu ve Polatkan, demokrasi tarihi için utanç verici bir kararla idam edilmesini “bayram” olarak ilân edenler bugün “hayırlı yâd edilmezken, milletin maddî ve manevî ihtiyaçlarını karşılayan Menderes ve arkadaşlarını unutmaması milletin demokrasiye verdiği önemi gösteriyor.  

Darbeciler, mahkemenin hâkimi ve savcısı lanetlenirken, 17 Eylül 1961’de darbecilerin idam ettiği merhum Menderes’in ve arkadaşlarının adı bugün her yer de hayırla yâd ediliyor rahmetle hatırlanıyor. Her zaman milletin gönlünde. Millet dualarında hep hatırlıyor… 

İdam kararı yüzüne okunurken “Allah milletimize zeval vermesin” diyen Menderes’e ve arkadaşlarına rahmet diliyoruz.