Son padişahın vedâsı

Son Osmanlı Padişahı 6. Mehmet Vahdettin'in kaçmayı tercih ettiği belirten tarihçi İlber Ortaylı konuyla ilgili olarak, "Son padişah VI. Mehmet Vahdettin bir kaçışı tercih ediyor. 'Atıldım, satıldım, hak benimdi' gibisinden hiçbir beyanname de yayınlamıyor. İstifa ettiği yönünde herhangi bir şey de duyurmuyor. Mesela son Çar, 'Rusya'nın hayrına çekiliyorum, Tanrı Rusya'yı korusun!' diyerek bir beyannamede bulunurken, Vahdettiin halka karşı böyle bir yayın yapmayı tercih etmiyor. Kendisi 11 Kasım'da İngilizlere yazdığı bir mektupta hayati tehlike dolayısıyla İngiltere'ye sığındığını bildiriyor. Bunu sözlü olarak yapmış, karşı taraf yazılı olarak istemiş; makul istekti" diyen Ortaylı, "Padişah bu başvuruyu yazılı olarak yapmayı epey düşünmüş. Fakat yapabileceği başka bir şey, yazabileceği başka kimse de yoktu, ancak İngilizlere sığınabilirdi. O yüzden 'İngiliz uşağıydı' gibi yorumlardan kaçınmak gerekir. Çünkü Fransa Ankara Musalahası'nı yapmıştı ve artık donanmayı burada tutmuyor, sur içi İstanbul'da öylesine bir işgal kuvveti bulunduruyordu.

İtalya ise zaten Üsküdar’daydı ve Ankara Hükümeti ile arası çok iyiydi. Bu yüzden o da seçenekler arasından eleniyor. Padişahın da tabii ki Yunanlara sığınması gibi bir durum söz konusu değil. Geriye kala kala sadece İngiltere kalıyor. Dahası Boğazlar mıntıkasının denetimi de İngilizlerin elinde… Yani padişahın Karadeniz’e çıkıp oradan Romanya’ya geçecek bir durumu yok. Her yol İngiltere’ye çıkıyordu. Neticede diğer taraftan İngilizler de bu işi tabii kabul ediyorlar." değerlendirmesinde bulundu.

Ahirzaman Tarihi Seti 5 Cilt