Zirve’nin esas amacı Avrupa’da “barış, güvenlik, enerji, iklim ve ekonomi” görüşmeleriydi. Elbette Rusya’nın Ukrayna işgali hem Zirve’nin hem de kamuoyunun öncelikli gündemi.

Bazen ortak kararları vetosuyla engelleyen AB’nin ikilemli üyesi Macaristan’ın Başbakanı Viktor Orbán, Prag’da AB yanlılarının protestolarıyla karşılandı. Protestoyu düzenleyenler ise, Avrupa’da 30 ülkede teşkilatları bulunan “Volt Europa Partisi’nin (VEP)” taraftarları. VEP, kendisini “ortak zorluklarımızı çözmek ve birlikte daha iyi bir gelecek inşa etmek için Pro-Avrupacı siyasi hareket” şeklinde tanımlıyor.

Prag’da 4 Eylül 2022’de aşırı sağ ve aşırı sol unsurlardan 70 bin kişinin katıldığı “Önce Çek Cumhuriyeti” gösterileri yapılmıştı. Gösterilerde “Rusya’yla yeni gaz anlaşması yapılması ve Ukrayna’daki savaş nedeniyle yaptırımların sona ermesi” talep edilmişti. Çekya Başbakanı Petr Fiala da gösterileri “topraklarımızda Rus propagandası ve dezenformasyon kampanyalarının olduğu açık” diyerek, protestolarda Rusya’nın parmağına işaret etmişti. Bunun ardından 6-7 Ekim Prag Zirvesi’nin yapıldığı binanın önünde VEP, Parti’nin kurucularından ve Avrupa Parlamentosu üyesi Damian Boeselager’in de aralarında yer aldığı kişilerin protestoları gerçekleştirildi. Dolayısıyla Rusya’nın parmağına işaret edilen 4 Eylül gösterilerine, Orbán üzerinden bir nevî cevap verildi.

Litvanya Devlet Başkanı Gitanas Nauséda’nın, destekler nitelikteki “sizleri görüyor ve duyuyorum” sözleriyle VEP taraftarlarını heyecanlandırdı. Zaten Rusya’nın işgali başladığından beri Litvanya, Baltık ülkeleri ve Polonya AB kararlarının en ciddi savunucularından. Hatta bu ülkeler, Rusya karşıtı yaptırımların seviyesini daha yükseltmeye ve Ukrayna’ya daha fazla askerî teçhizat gönderilmesinden yanalar.

Diğer taraftan Orbán’ın Budapeşte’de enerji krizinden dolayı AB’den şikayetçi olması ile Brüksel’e geldiğinde Rusya karşıtı yaptırımları onaylamasını, ikili davranmasına yorumlanıyor. Orbán’ın, Facebook hesabında ikili davrandığıyla ilgili video konuşmasını (https://www.facebook.com/orbanviktor/videos/1066320834086503), Zirve’nin ilk günü yayınladı. Orbán, videodaki konuşmasında “yaptırımlar onlara bağlı umutları yerine getirmedi, savaş bitmedi. Avrupa yavaş yavaş kan kaybediyor ve bu arada Rusya iyi para kazanıyor. Başarısız olan Brüksel yaptırım politikasının değiştirilmesi gerektiği açık!” ifadesiyle dikkatleri çekiyor.

Orbán’ın Fidesz Partisi geçtiğimiz 4 Nisan 2022’deki seçimleri kazanmıştı. Orbán, seçimlerden itibaren olumsuz seyreden ekonomiye, AB’nin Rusya’ya uyguladığı yaptırımları neden gösteriyor. Orbán’ın, “Brüksel’dekilerin hatalarını görme fırsatı da var” açıklamasıyla, “yaptırımların kaldırılmasını” bile savunduğu belirtiliyor.

Avrupa Komisyonu, Eylül 2022’de Macaristan’a yönelik AB fonlarının 7,5 milyar Euro’luk bölümünün kesilmesini tavsiye etmişti. Yine de Budapeşte, 17 reformu yasalaştırıp yürürlüğe koyarsa, 7,5 milyar Euro’yu alabilecek. Dolayısıyla Macar yetkililer, Orbán’ın aksine daha temkinli açıklamalar yapıyorlar.

Macar parası Forint’in değeri düştü, yükselen fiyatlar halkın alım gücünü zayıflatıyor ve daha iyi ücret talebiyle öğretmenlerin Budapeşte’de yürüyüşü bekleniyor. Şimdi Orbán’ın, ülkesinin zor durumdaki ekonomisini yaptırım karşıtlığında konumlandırarak rol oynadığı ihtimallerdendir. Yani Macar hükümeti, muhtemelen kötü ekonomik gidişatı gerekçelendirmede sağlam bir temel arayışındadır. Yine de Orbán’ın adımları dikkatle takip edilmeli.