Taliban’ın 15 Ağustos 2021’de Afganistan’da iktidarı ele geçirmesinden sonra Çin-Pakistan-Afganistan üçgenindeki ilişkilerde çıkarlar, güç, rekabet, çekinceler, şüpheler vb. meydana geliyor.
İslamabad cephesinden bakıldığında, Çin gibi Pakistan da Afganistan’ı bir tür “güvenlik tamponu” görüyor. Taliban’ın Kabil’e girmesinin ardından, İslamabad yönetiminin Afganistan’a olan başlangıçtaki iyimser yaklaşımından Ağustos 2021’den itibaren vaz geçtiği anlaşılıyor. Çünkü Pakistan terör kaynaklı güvenlik sorununu çözmek hususunda sınır ötesi operasyon, istihbarat gibi konularda Taliban rejiminin kararlılığındaki eksiklikten rahatsızlık duyuyor.
Bununla birlikte Küresel Terörizm Endeksi 2023 yılı raporuna göre Pakistan, “2023’te 490 terör saldırısına uğradı. Ülkedeki terör olayları bir önceki yıla oranla yüzde 34 artış gösterdi. Yine 2023’teki terör saldırıları sonucu Pakistanlı güvenlik güçlerinden ve sivillerden 1000’e yakın kişi öldü. Özellikle terör saldırılarının ve kayıpların yüzde 90’ından fazlası Afganistan sınırındaki kuzeybatı Hayber Pakhtunkhva’da ve güneybatı Belucistan bölgesinde gerçekleşti”.
Afganistan’da Taliban’ın yönetime gelmesi sonrasında Pakistan’da terör olayları ve kayıplarda artış yaşanırken, Afganistan’da güvenlik büyük ölçüde iyileşme kat etti. Aynı zamanda Afganistan’da 2023’teki terör vakaları 2022’ye oranla yüzde 71 azaldı. Dolayısıyla 15 Ağustos 2021’in ardından Afganistan’da güvenlik göreceli sağlanırken, Pakistan için istikrarsızlıkla sonuçlandığı yorumlanıyor.
Afgan Taliban’ına tarihsel desteğine rağmen, artan terör saldırılarına maruz kalması İslamabad’da hayretle karşılanıyor. Deobandi Pakistan Talibanı (Tehrik-i Taliban Pakistan) isimli Deobandi-Vahhabi çizgideki grup, Pakistan için hep güvenlik sorununa yol açtı. Kendi tanımlarına göre cihat ve şeriat iddiasındaki Deobandi Pakistan Talibanı, mezhepçi bir topluluk olup, Pakistan’da Halifelik kurmak için Pakistan hükümetini devirmeyi amaçlamaktadır. İslamabad, Deobandi Pakistan Talibanı’nın devlet hakimiyetinin tam sağlanamadığı Afganistan topraklarını kullanarak Pakistan’a eylemler düzenlemesinden şikayetçi.
Pakistan artan güvenlik tehdidi sonucu, Taliban rejimine iyimser yaklaşımından uzaklaşarak “Afganistan’a karşı ticaret teşviklerini durdurarak, sınır geçiş noktalarını periyodik olarak kapatarak ve Afgan mültecileri ülkelerine geri gönderilmeye zorlayarak Kabil üzerinde baskı kurmaya” çalışıyor.
“Pakistan’ın Veziristan bölgesindeki bir askerî kontrol noktasını 18 Mart 2024’te hedef alan intihar saldırısına misilleme olarak Afganistan’daki Deobandi Pakistan Talibanı’nın saklanma yerlerine düzenlenen hava saldırıları” iki ülke arasındaki tansiyon yükselten en son gelişmeydi. Buna karşılık Taliban, Pakistan’a her hangi bir saldırı düzenlemeyerek “terörün sığınağı olmadığını” bildirmekle yetindi. Çünkü Taliban hem “kendi iç bölünme tehlikesiyle mücadele ediyor hem dibe vurmuş ülke ekonomisini ayağa kaldırmaya çalışıyor hem de bölgede yeni tehdit İslam Devleti’yle mücadele ettiğini” ileri sürüyor. Ancak Taliban’ın Pakistan rahatsızlığı da “İslamabad’ın Afgan mültecileri geri gönderme” girişimlerinden kaynaklanıyor.
Taliban rejiminin girişimleriyle Afganistan’daki Deobandi Pakistan Talibanı 3 Haziran 2022’de Pakistan’la ateşkes yapmıştı. Ardından Taliban rejimi, Afganistan’daki Deobandi Pakistan Taliban militanlarını Afganistan’ın Pakistan’a uzak şehirlerine yerleştirerek, sınır ötesi saldırılar yapmasını yasaklayan bir kararname de yayınlamıştı. Deobandi Pakistan Talibanı Kasım 2022’de ateşkesi bozarak Pakistan topraklarına saldırılarına yeniden başladı. Dolayısıyla Taliban’ın, Deobandi Pakistan Talibanı üzerindeki nüfuzu tartışılıyor. Pakistan açısından güvenlik önem arz ediyor
-Devam edecek-