Bugün, en büyük madenî para olan 1 lirayı, ne dilenci alıyor, ne de çocuklar. Bir işe yaramıyor ki… Sadece, göstermelik madenî para işte. 1 lira altında kalanları ise, zaten adamdan sayan yok.

Hatırlayanlar vardır belki, geçen sene, yine bu ayda, “200 lira, ne zaman 20 lira olacak?” başlıklı bir makale yazmıştık. (https://www.yeniasya.com.tr/osman-zengin/200-lira-ne-zaman-20-lira-olacak_597447)  O makalede de ifade ettiğimiz gibi ekonominin, fahiş bir şekilde bozulması neticesi, her şeyin fiyatı on misline fırlamış. Vicdansız bir çok insan da birbirine bakarak her şeye zam yapmış, hakkı mıdır değil midir bakmadan, piyasayı alevlendirmiştir. Sorduğumuz zaman da, “Devlet; altın, petrol ve döviz fiyatlarını uçurduğu için, her şey böyle zincirleme ve katlanarak zamlandı” diyorlar.

Cumhuriyet hükümetleri içinde, iki tek adam (M. Kemal ve İnönü) zamanında, millet çok perişan olmuştu. Bu son tek adam devri ise, onları bile sollayarak, hayatı çekilmez hâle getirdi. Emekli adamın biri ağlıyor “Abi, eskiden emekli maaşımızın üçte, dörtte biri ile kira verip geçiniyorduk. Ama şimdi, piyasanın bu vicdansızlığı neticesinde, kiralar, maaşımızın üzerine çıktı, ne yapacağımızı şaşırdık, biz ne yiyip, ne içeceğiz?” dedi.

Evet, vaziyet kötü! Hiç iç açıcı değil. Bu millet, en rahat zamanlarını, Demokrat Parti ve Adalet Partisi zamanlarında yaşamıştır. Onların tepesine binen menhus ihtilâl zamanlarında, biraz vaziyet kötüleşmiş, ekonomi, tepetaklak olmuş, ihtilâlci alçaklar, milletin de, memleketin de anasını ağlatmış, hırsızladıkları bir çok şeyle, köşeyi dönmüş, milleti sefalete terk etmişlerdi. Ecevit’in 78'deki hükümeti de, en büyük zam ve fahiş piyasa politikası yapmıştı, ama yine de bugünkü gibi, her şey on misli zamlanmamıştı.

Ondan dolayı işte, pul olan para için, geçen sene “200 liranın 20 lira” seviyesine indiğini ifade etmiştik. Bugün madenî paraların, resmen değilse de, fiilen piyasada geçmediğini ifade ediyoruz. Çok sıkıntılı günleri yaşıyoruz. Aslında, geçin 5, 10 ve 20 liraları, 50 ve 100 liraların bile madenî olarak çıkması lâzım, ama sunî sıkıştırmayla piyasayı bastırıyorlar ki, dalgalanmasın! Gelinen vaziyetin kötülüğü, güya, anlaşılmasın diye. Ama mızrak çuvala sığmıyor işte.

“Çuval” dedik de, 2004 senesinde Özbekistan’a gitmiştim. Oradaki paraları görünce şaşırmıştım. Hiç değeri olmayan paraları insanlar, biraz meblağı yüksek ödemeler için, inanın, çuvallarla taşıyordu. Hem şaşırmış, hem gülmüştüm. Ama bugün “Gülme komşuna, gelir başına” yı yaşıyoruz. Geçenlerde, bir tanıdık ev almış. “Abi, adama paraları teslim etmek için inan ki, iki bavula koyup bankaya götürdüm” dedi. İyi ki, online bankacılık ve ödeme sistemleri oldu da, insanlar, sıcak parayla pek temasta bulunmadan, nakil ve havale ile işlerini görüyorlar. Yoksa düşünün! En az asgarî ücretli biri bile maaşı olan 20 bin lirayı taşımak için, 200’lük banknottan yüz tane, 100’lük banknottan, iki yüz tane, 50’lik banknottan, ise dört yüz taneyi taşımak mecburiyetinde kalacaktı. Artık çuvalla mı, valizle mi taşırlardı bilmeyiz tabiî. 20, 10 ve 5 liralık kâğıt paraları saymıyoruz bile.

Bu vaziyetlere çok üzülüyoruz. Allah, bu millete acıyıp, bir an evvel bu sıkıntılardan halâs etsin!