İ’lem Eyyühe’l-Aziz!
“Bazı dualar icabete iktiran etmez” diye iddiada bulunma. Çünkü dua bir ibadettir. İbadetin semeresi ahirette görünür. Dünyevî maksatlar ise namaz vakitleri gibi, dualar ibadeti için birer vakittirler, duaların semeresi değillerdir. Meselâ, şemsin tutulması küsuf namazına, yağmursuzluk yağmur namazına birer vakittir.
Ve keza, zalimlerin tasallutu ve belâların nüzulü, bazı hususî dualara vakittir. Bu vakitler bâkî kaldıkça, o namazlar, o dualar yapılır. Eğer bu vakitlerde dünyevî maksatlar hâsıl olursa, zaten nurun alâ nur. Ve illâ, “İcabet, duaya iktiran etmedi” diyemezsin. Ancak “Henüz vakit inkıza etmemiş, duaya devam lâzımdır” diyebilirsin. Çünkü o maksatlar duaların mukaddemesidir, neticesi değillerdir.
Cenab-ı Hakkın duaların icabetine vaad etmesi ise: İcabet, ayn-ı kabul değildir. Yani, icabet kabulü istilzam etmez. Duaya her halde cevap verilir, cevapsız bırakılmaz.
Matluba olan is’af ise mucîbin hikmetine tâbidir. Meselâ, doktoru çağırdığın zaman, herhalde “Ne istersin?” diye cevap verir. Fakat “Bu yemeği veya bu ilâcı bana ver” dediğin vakit, bazen verir, bazen hastalığına, mizacına mülâyim olmadığından vermez.
Adem-i kabul esbabından biri de, duayı ibadet kasdıyla yapmayıp, matlubun tahsiline tahsis ettiğinden, aksü’l-amel olur; o dua ibadetinde ihlâs kırılır, makbul olmaz.
İ’lem Eyyühe’l-Aziz!
İnkılâblar neticesinde, her iki taraf arasında geniş geniş dereler husule geliyor. O dereler üstünde her iki âlemle münasebettar köprüler lâzımdır ki, her iki âlem arasında gidiş geliş olsun. Lâkin o köprülerin inkılâbat cinslerine göre şekilleri, mahiyetleri mütebayin, isimleri mütenevvi olur. Meselâ, uyku âlem-i yakaza ile âlem-i misal arasında bir köprüdür. Berzah, dünya ile ahiret arasında ayrı bir köprüdür. Ve misal, âlem-i cismânî ile âlem-i ruhânî arasında bir köprüdür. Bahar, kış ile yaz arasında ayrı bir köprüdür. Kıyamette ise inkılâb bir değildir; pek çok ve büyük inkılâblar olacağından, köprüsü de pek garip, acib olması lâzım gelir.
Mesnevî-i Nuriye, Onuncu Risale, s. 245
LÛGATÇE:
adem-i kabul: kabul etmemek.
aksü'l-amel: ters tepme.ayn-ı kabul: kabulün ta kendisi.
esbab: sebepler.icabet: cevap vermek.
iktiran: birlikte, beraber gelme; erişme, ulaşma.
inkıza: sonu gelme, nihayet bulma, sona erme.
is’af: yardım etme, yerine getirme.
istilzam: gerektirme.
küsuf: güneş tutulması durumunda kılınan iki rekâtlık nafile namaz, küsuf namazı.
matlub: talep edilen, istenilen şey.
mucîb: icabet eden, cevap veren.
nüzul: inme, gelme.
semere: meyve, netice.
şems: güneş.