Bunlar hayatta ve hayat için en çok kullanılan önemli kelimelerden birkaçı. Kalp durduktan sonra kişi için hayatın önemi nedir? Vicdan çürüdükten sonra ahiret inancından eser mi kalır? Fıtrat bozulduktan sonra o insan ne işe yarar?

Bediüzzaman Said Nursî, “Fıtrat yalan söylemez”1 der. Öyleyse fıtrat ne diyor? Çekirdeğin fıtratı ne diyor? Yumurtanın fıtratı ne söylüyor? Ya suyun fıtratı? Hepsinden önemlisi sudan yaratılan insanın fıtratı ne diyor?

Bütün bunlarda bir potansiyel enerji var, meyil var ve mükemmelliğe doğru, kemale doğru bir meyelan var. Bu meyil İlâhî emrin bir tecellisidir, kâinatta geçerli olan İlâhî emirlerin bir cilvesidir.

Çekirdekte, sümbüllenme ve meyve verme meyli var. Çekirdeğin fıtratı bu. Yumurtada canlı bir piliç olma eğilimi var. Yumurtanın fıtratı da bu yönde. Suda genişleme meyli var, buz haline geldiğinde demiri parçalıyor. Sağlam demir onun fıtratını yalancı çıkaramıyor. Ya insanın fıtratı? Acaba insanın fıtratı ne diyor? Aklın çalışmasını durdurmasına rağmen İnsandaki yalan söylemeyen fıtrat ne söylüyor?

Fıtrat denilen şey insan için kullanıldığında buna vicdan deniliyor. İnsan için “fıtrat yalan söylemez” denildiğinde, bu cümlenin karşılığı “vicdan yalan söylemez” şeklini alıyor. Evet fıtrat ve vicdan insan için kullanıldığında eş anlamlı oluyor. Bediüzzaman Said Nursî, “Fıtrat ve vicdanda nokta-i istinat ile nokta-i istimdat iki hakikat-i zaruriyedir” diyor.

İnsandaki iki açık pencere:

İnsan denilen yaratıkta iki önemli açık kapı bulunuyor. Biri “âcizlik” diğeri de “muhtaç olma” Bu iki noktaya iki önemli pencere de diyebilirsiniz veya gayba açılan iki göz de diyebilirsiniz.

Vicdandaki bu iki göz casus gibi arıyor. Gözler fal taşı gibi açık, fıldır fıldır dönüyor. Vicdan arıyor. Fıtrat, diğer deyişle vicdan acizliğini, zayıflığını ortadan kaldıracak bir güçlü arıyor, bir dayanak noktası arıyor. Gözün birisi bu yönde faaliyet gösteriyor. Ya vicdanın diğer gözü?

İnsanın fıtratındaki yani vicdanındaki ikinci açık, pencere veya göz ise nefsinin arzu ve istekleri sonsuz olduğundan bunları karşılayacak bir zengini arıyor. İşte bu da nokta-i istimdat denilen şeyi oluşturuyor. Vicdan nokta-i istinadı arıyor. Vicdan nokta-i istimdadı arıyor. Vicdan güçlüyü arıyor, zengini arıyor. Vicdan mutlak güçlüyü ve mutlak zengini arıyor. Kısacası vicdan ustasını arıyor, yaratıcısını arıyor, saniini arıyor.

Beden için kalp ne ise

Peygamberimiz Hazreti Muhammed (asm), kalbe dikkati çeken bir sözünde şöyle der: “İnsanda bir organ vardır. Eğer o sağlıklı ise bütün vücut sağlıklı olur; eğer o bozulursa bütün vücut bozulur. Dikkat edin. O, kalptir.” 2

Beden için kalbin öneminden bahsetmeye gerek yok. Kalp beden için ne kadar önemli ise vicdan da bir o kadar önem taşıyor. Maddî olan kalp bütün bedene hayatı pompalıyor. Kalbin durmasıyla fizikî hayat bitiyor. Maddî kalbin manevisine ise vicdan deniliyor. 

Vicdandaki düğüm noktası ise ustanın, yaratıcının, saniin bilinmesidir. İnsanın fıtratı saniini arıyor, diğer deyişle insanın vicdanı saniini arıyor, hakkı arıyor.

Hülâsa vicdan yalan söylemiyor. Fıtrat yalan söylemiyor. Vicdan, vicdanı arıyor; vicdan, Hakk’ı arıyor; vicdan maneviyi arıyor; vicdan nokta-i istinadı arıyor, vicdan nokta-i istimdatı arıyor. İnsan İbrahim Aleyhisselâm’ın aradığı gibi batmayanı, sonsuzu arıyor. İnsan arıyor, arıyor, arıyor. İnsanın vicdanı cüzdanda boğulmadığı sürece saniini arıyor, yaratıcısını arıyor, Rabbini arıyor ve onun yolunda hayatını devam ettiriyor.

Dipnotlar:

1- Nursî, Bediüzzaman Said. Mesnevî-i Nuriye, Yeni Asya Şubat 2017, s. 275. 

2- Buhârî, Îmân, 39; Müslim, Müsâkât, 107.