Mehmet Kılınç: İki sorum olacak: 1- Namazı cem etmek konusunda bir şey okumuştum, fakat yanlış anladım ve yanlış bir şey anlattım arkadaşıma ‘öğleni ikindi, akşamı da yatsı vaktinde kılamazsın’ dedim. Ama öğrendim ki cemi tehir varmış, şimdi ben böyle dediğim için küfre düştüm mü? Bu inkâr etmeye gelmiyor mu? 2- Müstehap olan gayri müekket sünnetleri veya mendupları yapmamak tenzihen mekruh mudur?”
Allah Kalbe Bakar
Hatalar küfre düşürmez. Velev ki bu hata, Allah’ı anlatırken Allah’ı inkâr manasına gelecek cinsten bir sözcük olsun. Evet, büyük hatadır, ama küfre düşürmez. Hadiste geçiyor ki, ıssız ve tehlikeli bir çölde devesini kaybedip sonra bulan adam, Allah’a şükrederken sevincinden dili sürçüyor ve ‘Ey Allah’ım ben senin kulunum, sen benim Rabbimsin! Sana minnettarım!’ diyeceği yerde, ‘Ey Allah’ım! Sen benim kulumsun, ben senin Rabbinim!’ diyor.
Adam bu sözüyle küfre düşmediği gibi, rahmeti tebessüme getiriyor ve sözü şükürden sayılıp Allah’ın rızasına ulaşıyor. 1
Burada esas olan dilin sürçmesi değil, dilinin çok gerisinde bulunan kalbindeki haşyet, iman kuvveti, şükür ve minnet hisleridir. Allah kalbe bakar, dildeki veya ameldeki sürçmeye bakmaz.
Nitekim Peygamber Efendimiz (asm), “Mü’minin niyeti amelinden hayırlıdır. Münafığın ameli ise niyetinden hayırlıdır.” 2 sözüyle bu meseleye işaret buyurmuştur. Münafık kalbe değil, dış görüntüye önem verdiği için ameli daha iyi olabilir; ama kalbi bozuk olduğundan Allah katında amelinde hayır yoktur. Müslüman’ın ise bilâkistir.
Bediüzzaman da bu hadisi şöyle tefsir ediyor: “Nazar ile niyet, mahiyet-i eşyayı tağyir eder. Günahı sevaba, sevabı günaha kalbeder. Evet, niyet âdi bir hareketi ibadete çevirir.” 3
İnsanın Güzelliği
Bilmediğin bir konu hakkında konuşmamak daha efdal olmakla beraber, faydalı olayım niyetiyle konuşsan bile, yanlışını anladığın anda dönmek fazilettir. Öte yandan yanlışınızın mübalâğa edecek derecede yanlış amele sevk etmemesi de rahmet olmuştur.
Şöyle ki, “öğlen namazını ikindi vaktinde, akşam namazını yatsı vaktinde cem edemezsin” dediğinize göre, en fazla bu kişi öğleni ikindiye, akşamı yatsıya bırakmadan, kendi vakti içinde kılmış olmalıdır. Bu da zaten isabet olmuştur. Bundan başka düşeceği bir yanlışlık yoktur.
İşin doğrusunu öğrendiğinize ve söyleyip telâfi ettiğinize göre, mesele kalmamıştır. Bu küfre ve inkâra düşüren bir mesele değildir. Çünkü kalbinizde Allah korkusu vardır, Allah’a iman zail olmamıştır. Hatanızı da telâfi etmişsiniz. Her hatada küfre düşecek olsaydık, halimiz haraptı.
Hatasız melek olur. Hatasız insan olmaz. Esasen insanın güzelliği hatasını itiraf etmesi, telâfi yoluna gitmesi ve tövbe etmesidir.
Gayr-ı Müekked Sünnetler
Gayr-ı müekked sünnet, sıhhatinde sıkıntı olmamakla beraber, amelin hüküm kuvveti bakımından kuvvetli olmayan sünnettir. Peygamber Efendimiz’in (asm) bazen yaptığı, bazen terk ettiği sünnetler bu sınıfa girer. Resulullah’ın (asm) bazı amelleri bazen terk etmesi ümmetine kolaylık ve rahmet olmuştur. Yoksa sevabı olmadığı için değildir.
Peygamber Efendimiz (asm) bazı amelleri bazen terk etmiş, öyleyse bazen bizim de terk etmemiz sünnettir diyemeyiz. Ancak bazen terk etmemizde günah yoktur diyebiliriz.
İbadeti terk etmek sünnet olmaz. Ancak terk etmeye ruhsat olur. O ruhsattan yararlanırsın; o da rahmet olur. Çünkü ruhsat da şeriattandır; Allah’ın ve Resulullah’ın (asm) sadâkasıdır.
Bu durumda gayr-ı müekked sünnetleri ve mendupları bazen terk eden dinen kınanmaz. Ancak sevaptan mahrum olur. Bu yönüyle tenzihen mekruh olur denmiştir.
Dipnotlar:
1- Buhari, Da’avat 4; Müslim, 3, (2744); Tirmizi, Kıyamet 50, (2499, 2500). 2- Camiüs-Sağır, 4/3810. 3- Mesnevî-i Nuriye, s. 64.