Önemli bir konu. Ama bazı kavramlar hususunda dikkatimizi çeken bir konu oldu. Seçilen kelimelerin bilhassa genç nesil tarafından doğru anlaşılacak terimler olması lazım. Şöyle:

“Allah alışverişi helal faizi haram kıldı” olarak tercüme edilen Ayetin Arapça aslındaki “bey’” kelimesinin “alışveriş” olarak tercüme edilmesi bilhassa gençlerde yanlış anlamalara sebep olabilir.

Zira “alış veriş” kelimesi kurallarını yitirmemiş olan eski dilimizde “satış” sözleşmesini karşılamakta iken bugün artık maalesef faiz “alıp verme”yi de ifade eden bir fiil olarak anlaşılıyor.

“Bey’” kelimesinin genel bir kavramı ifade eden “ticaret” terimi ile karşılanması da mümkün değil. Çünkü eski dilde tüccarın yaptığı alıp satma faaliyetinin adı olan bu terim şimdilerde piyasadaki her şeyi kapsar hale geldi.

İmalatçı ve ticaretçi ayrımı anlamsız hale geldi.

Tüccar ve esnaf ayrımı anlamsız hale geldi.

Bu kadar anlam kaymasının olduğu bir kavramlar dünyasında bilhassa yeni nesillere İslam’ın hayat prensiplerini anlatırken daha dikkatli olmak gerekir diye düşünüyoruz.

Bu sebeple herhalde faiz ve ticaret farkını şu hususlara da dikkat ederek anlatmak lazım.

Ticaretin konusunu oluşturan asıl sözleşme alım satımdır ve taşınır ya da taşınmaz mala ilişkin bir akittir. Peşin satış da vadeli satış da mümkündür ve caizdir. Vadeli satışta vade farkı da mümkün ve hatta enflasyon varsa gereklidir.

Ticaretin yan konusu sayılan faiz ise ödünç sözleşmesindeki fazlalıktır. Faizsiz de faizli de olabilir. Faizli ödünç genellikle para ile ya da paraya endekslenerek mal ile verilir. 

Her üç halde de eğer reel anlamla bir fazlalık varsa bu faizdir.

Paranın para ile ve vade içermeden değiştirilmesi başka bir husustur. Bu halde ya para bozdurma yani banknot küçültme/ parçalama ihtiyacı giderilir. Ya da döviz bozdurmak suretiyle farklı cins para ihtiyacı giderilir.

Paranın aynı cins para ile ve vade ve reel fazlalık içerecek şekilde değiştirilmesine dair sözleşme ise daima faizli ödünç sözleşmedir.

Bu bir ticaret değildir, bu bir faizli akittir. Buna birileri “alışveriş” ya da “para alışverişi” diyebilir ama bu gerçek anlamda bir “mal alış verişi” değildir.