Uzman Klinik Psikolog Elif Kandaz, erteleme davranışının kendini denetleme ve düzenleme performansının eksikliği sonucu ortaya çıktığını belirtiyor.
Erteleme ya da geciktirme davranışı olarak tanımlanan davranış, akademik hayattan iş hayatına kadar hayatın her alanını olumsuz etkiliyor. Uzmanlara göre en çok sınavlar, ödevler gibi akademik konuda erteleme davranışında bulunuyoruz. Rutin işler, karar verme ve kompulsif erteleme de diğer yaygın erteleme davranışında bulunduğumuz alanlar. Peki ertelememek için ne yapmamız gerekiyor? Üsküdar Üniversitesi NP Feneryolu Tıp Merkezi Uzman Klinik Psikolog Elif Kandaz, gündelik hayatta sıkça karşılaştığımız erteleme davranışına ilişkin değerlendirmede bulundu.
Kendini denetleme eksikliği
Erteleme davranışının kendini denetleme ve düzenleme performansının eksikliği sonucu ortaya çıktığını belirten Uzman Klinik Psikolog Elif Kandaz, şunları söyledi: “Psikoloji literatüründe erteleme davranışının birçok tanımı olmakla birlikte birleşilen noktanın ‘geciktirmek’ olduğunu söyleyebiliriz. Kendini denetleme ve düzenleme performansının eksikliği ile birlikte öncelikli bir işin sonraya bırakılması sonucunda ulaşılmak istenen gerekli hedefe erişimin geciktirilmesi olarak tanımlamak doğru olur. Erteleme durumlarında genel olarak önem ve önceliği daha az olan bir iş, önem ve önceliği daha fazla olan bir işten önce yapılır. Buna ek olarak, erteleme davranışının düşünce ve duygusal boyutlarının olduğu bilinmektedir.”
En çok görüleni; akademik erteleme
Erteleme davranışının dört ana başlıkta toplanabileceğini belirten Elif Kandaz, “En çok gördüğümüz tür; sınavlara çalışmayla birlikte ödevleri bitirme gibi akademik görevlerin yapılmaması veya son dakika da yapılmaya çalışılması olarak bilinen ‘akademik erteleme’dir. Bir diğeri günlük işleri organize etme ve zamanında başlayıp bitirebilmede güçlük yaşanan ‘rutin işlerde erteleme’, yine en zor türlerinden biri olarak değerlendirebileceğimiz,çatışmalı durumlarda veya birden fazla seçenek karşısında kararsız kalınarak ‘karar vermeyi erteleme’ şeklindedir. Son olarak, karar verme ile birlikte yapılması gereken işleri geciktirmeyi kapsayan ‘kompulsif erteleme’ türüdür” dedi.
Yapılması gerekenler neden ertelenir?
ŞAHISLARIn yapması gereken işleri ertelemesinin pek çok farklı sebebi olabileceğini belirten Elif Kandaz, bu sebepleri şöyle sıraladı:
- Yapılması gereken işten hoşnut olmama.
- Tembellik.
- Sınav kaygısı.
- Kendini denetleme yetersizliği.
- Eleştirilme ya da onaylanmama korkusu.
- Öğrenilmiş çaresizlik.
- Mükemmeliyetçi kişilik özellikleri.
- Başarısız olma korkusu.