Dünyada yalnız başına yaşadığınızı farz ediniz! Faraziyesi bile ne sıkıcı! Birlikteliğin tadı; iletişim, dostluk ve muhabbetle çıkar. Bundandır ki, mü’minleri kaynaştıran unsurların başında uhuvvet, yani gerçek kardeşlik, hakikî dostluk gelir.
Bediüzzaman, Uhuvvet Risâlesi’nde kardeşliği tesis için, “Mü’minler ancak kardeştirler.” 1 meâlindeki âyetin ışığında birçok prensibi nazara verir.
Uhuvvetin en önemli unsuru ise, sevgidir. Dünyaya gönderilişimizin ana gayesi, ibadettir. 2 İbadet ise, “iman-ı billah, marifetullah ve muhabbetullah”, yani Allah’ın varlık ve birliğine iman, isim ile sıfatlarını tanıyıp O'nu sevmeyi ve dahi teşekkür etmeyi kapsar.
Yaratılış ve varoluş gayemizin sevgi olduğu şundan da anlaşılmaktadır: İnsan, kâinatın Sahibinin Esmasına, yani isim ve sıfatlarının tecellisine mazhar. Bu isimlerden ikisi ise Habib ve Vedud’dur. Yani, çok seven, sevilen ve bütün sevgileri yaratandır. Soyut olarak sevgiyi, sevgi mahalli kalpleri, sevenleri, sevgi sebeplerini Habib-i Mutlak olan yüce Allah yaratmıştır. 3
Sevgi, aynı zamanda bütün unsurlar arasındaki bağ, ışık ve hayattır. Kezâ, bütün canlıları ayakta tutan unsurdur. Rezzak-ı Kerîm, yarattığı varlıkları seviyor, rızıklandırıyor. Habib ismi anne-babalarımızda tecellî etmeseydi hayatta olmazdık; kaynaşamazdık; hayatın hiçbir tadı kalmazdı.
Aslında kalbimize konan hadsiz sevgi potansiyeli, ebedî bir güzelliğe sahip zata yönelmek için verilmiş. 4 Çünkü kalbin yaratılmasının sebebi, sevgi ve sevgilileri yaratan gerçek Sevgililer Sevgilisi’ni sevmektir. Meşrû sevgi; sevgi sebeplerini aşarak her şeyi O’nun adına sevmek, O’nu hatırlamaktır. Elbette anne-babamızı, çoluk çocuğumuzu, eşimizi, dostumuzu; peygamberler ile sahabelerini, evliyaları, ilim ehlini ve meşrû olan her şeyi severiz.5 Fakat, O'nun yarattıklarını ve dünyayı, Esmâsının tecellisi ve ahiretin tarlası olması açısından sevebiliriz, sevmeliyiz. Her şeyi, yüce Rabbimizin Habib/Rahim/Vedûd gibi sonsuz isim ve sıfatları hesabına seversek; sevgimizin gücü de sonsuzlaşır. O takdirde, Allah’ı tanımaktan gelen sevgi, en büyük maya ve iksir olur.6 Sevgi, eğer tevhid sırrı yardım etse (yani sonsuz sevgi sahibi Habib’den beslenirse), bizi kâinat kadar büyütür, genişlik verir ve yaratılmışların nazenin bir sultanı yapar.7
Kur’ân, sevgiyi, aynı zamanda psiko-sosyal bir güç kaynağı, bir kaynaştırıcı olarak nazara verir: “Allah’a iman edenler, Allah’a olan sevgileri cihetiyle daha kuvvetlidir.” 8 İman, İslâmiyet, cinsiyet ve insaniyet gibi nuranî, kuvvetli zincirler ve manevî kaleler de sevgi sebebidir.9
Allah, sırat-ı müstakim denilen doğru yolda olanları sever, temiz olanları sever,10 iyilik yapanları sever, merhamet edenleri sever, sevenleri sever. Kendi basit, küçük sevgisiyle O’nun sevgisini birleştirenler, sonsuz bir sevgiyle bağlantı kurar.
Bediüzzaman, sadece mü’min kardeşliğini ihya etmez. Diğer taraftan, iman hakikatiyle, “yaratılmışlar”la bizi kardeş ilân ederek, aradaki vahşeti, yabancılığı kaldırır, dostluğa ve kardeşliğe dönüştürür. 11
Dipnotlar: 1- Kur’ân, Hucurat, 10. 2- Kur’ân, İsrâ, 44. 3- Sözler, s. 321-322. 4- Lem’alar, s. 20. 5- Sözler, s. 583. 6- Mektubat, s. 434. 7-Şuâlar, s. 21. 8- Kur’ân, Bakara, 165. 9- Hutbe-i Şâmiye, s. 58. 10- Kur’ân, Bakara, 222. 11- Sözler, s. 586.