Sözlükte, borçtan kurtulma, temize çıkma manasına gelen beraat, dini terim olarak Şaban ayının 15. gecesine verilen isimdir. Bu gecenin Meşhur olan “Leyle-i Beraat” (Berat Gecesi) dışında üç ismi daha vardır ki bunlar; “Leyle-i mübareke”, “Leyle-i rahmet” ve “Leyle-i sakk”dır.
Beş parmağınız bir olmadığı gibi günler ve aylarda bir değildir. İnsanlara tövbe etme, günahlardan kurtulma ve çokça ibadet etmek için, Allah insanlara bazı gün ve aylarda fırsatlar sunmuştur. Bu fırsat gün ve gecelerden bir kısmı; Recep, Şaban ve Ramazan aylarındadır.
Usabe B. Zeyd sormuş: Ya Resulullah! Hiçbir ayda Şaban ayında tuttuğunuz oruç kadar (nafile) bir oruç tutmuyorsunuz, neden?
Peygamberimiz (asm): Bu ay, Recep ile Ramazan arasındaki Şaban ayıdır. İnsanların ehemmiyetini anlamadığı bir aydır. Ki o ayda ameller âlemlerin Rabbine, kâinatın Yaratıcısına kaldırılır, arz olunur. Ben istiyorum ki benim amelim, ibadetim ben oruçlu iken Cenab-ı Hakk’a arz olunsun. (Ahmet bin Hambel V/201; Nesei 70)
Nisan bereketi, toprağa hayat veren yağmuru gibi Şaban ayı da maneviyatımıza hayat veren rahmet ayıdır. Bu ay ve içinde barındırdığı Beraat Gecesi ise, iman ve ihlâsımıza can suyu, geçmişimizin manevî kirinden kurtulma ve geleceğimize yön verecek gece olmalıdır.
Peygamberimiz (asm), “Şaban ayının on beşinci gecesi olduğu zaman, gecesinde ibadete kalkın. Ve gecenin gündüzünde oruç tutunuz. Çünkü o gece güneş batınca Allah’u Teâlâ o andan fecir oluncaya kadar: ‘Benden mağfiret dileyen yok mu, onu mağfiret edeyim. Benden rızk isteyen yok mu onu rızklandırayım. (Bir belâ ile) müptelâ olan yok mu, ona kurtuluş vereyim’ diye buyurdu.” (İbn. Mace)
Bu geceye mahsus namaz ve ibadet olduğunu belirten zayıf hadisler varsa da itibar edilen kitaplarda belirtilmemiştir. Kazası olanlar kaza namazını, olmayanlar da bolca nafile namazı kılsın. İyilik, ibadet ve hasene konusunda bu gece daha fazla yapsın.
Darda olanlara imkânları dahilinde yardım edilsin. Kendisi, ana-babası, akraba, komşusu ve bütün İslâm âlemine duâ etsin. Dünya nimetlerinden iyi olanını, ahiret hayatı için Allah’ın rızasını ve Cenneti istemelidir. Günahların affı, ibadetlerin kabulü, hasta olanlar için şifa, borçlu olanlar için borçtan kurtulmaları için bolca duâ edilmelidir. Yetimler, fakirler, miskinler ve darda kalmışlara yardım eli uzatılmalı ve sabahında da oruç tutulmasını unutmasın.