Tolstoy’un meşhur “İnsan Ne İle Yaşar” kitabını ele alacağım bu kez. Evet, dediğim gibi zihnimi meşgul eden bazı sorular vardı uzun süredir. ‘Kafamda deli sorular’ derler ya, öyle bir durum işte. “İnsanları nasıl iyi ya da kötü diye ayırıyoruz? Bu ayrımı yaparkenki kıstaslarımız nelerdir? Bir insan tamamen iyi ya da kötü olur mu?” gibi bir sürü soru…
Keçeli’nin Kitaplığı
Fethiye Akay - [email protected]
***
“Batmaktan kork”
Bir insanın iyi ya da kötü olduğunu anlamak için çok büyük şeyler olmasına gerek yokmuş. Kaliteyi ortaya çıkaran çok küçük, ayrıntı olarak nitelendirdiğimiz şeylermiş aslında. İşte tam bu noktada Bediüzzaman Said Nursî’nin şu sözleri çok ehemmiyet kazanıyor Keçeli, “Hazer et, dikkatle bas, batmaktan kork. Bir lokma, bir kelime, bir dane, bir lem’a, bir işarette, bir öpmekte batma. Dünyayı yutan büyük letâiflerini onda batırma. Çünkü çok küçük şeyler var, çok büyükleri bir cihette yutar.” (17. Lem’a) Yani biz insanlar, dünyayı yutsa da doymayacak duygularımızı, lâtifelerimizi küçücük şeylerde batırıyoruz ya da inkişaf ettiriyoruz Keçeli. İşte bu ayki kitabımız tam da bu konular üzerinde duruyor. Hayatın içinden küçük hikâyeler sunuyor bize. O küçük hikâyelerde de küçük ayrıntıları dikkate veriyor. Üstelik bunu yaparken, dinî ve mitolojik metaforlar kullanılıyor. Tolstoy’un öykü kitapları kategorisinde bulunan ve 152 sayfadan oluşan bu kitabı, “İnsan ne ile yaşar, Sevgi neredeyse Tanrı oradadır, İnsana ne kadar toprak lâzım, Efendi ile Uşak” olmak üzere dört bölümden oluşuyor.
“İnsanı Allah yaşatır”
Şimdi bu kitaptan bana kalanlarla, yani altını çizdiklerim ile baş başa bırakıyorum seni.
“Fakat kimde dünya malı olur ve kardeşini muhtaç gördüğü hâlde ondan şefkatini esirgerse Allah’ın sevgisi onda nasıl kalır? (Yuhanna’nın I. Mektubu, III, 14)”
“Eğer bir adam Allah’ı seviyorum, der ve kardeşinden nefret ederse, yalancıdır; çünkü görmüş olduğu kardeşini sevmeyen görmemiş olduğu Allah’ı sevemez. (IV, 20)”
“Atalarımız ne doğru demişler; insanı ana baba yaşatmaz, Allah yaşatır.”
“İnsanlarda ne var? İnsanlara verilmemiş olan şey nedir? İnsanları yaşatan kuvvet nedir? Bunları öğrenince yine göğe, benim yanıma dönersin.”
“Allah, ‘İnsanlara verilmemiş olan şey nedir?’ buyurmuştu. İnsanlarda ne olduğunu kavramıştım. Şimdi ise insanlarda ne olmadığını öğrenmiş oldum. İnsanlar ihtiyaçlarını gidermek için kendilerine lâzım olan şeyi bilmiyorlar.”
“İnsanlar boş yere kendilerine dikkat ediyorlar, insanları yaşatan dikkat değil sevgidir.”
“Ama ne zaman tetikte olmayı bırakırsam tekrar günah işliyorum. Gene de sebat edeceğim. Bu, insanı o kadar mutlu ediyor ki.”
Not: Genç Yorum Dergisi Kasım sayısından alınmıştır.