“Sonraki darbelerde önemli roller üstlenmiş subayların çoğu, 27 Mayıs’a da bir şekilde müdahil olan isimler. Bunların yerini yeni nesiller aldıkça ordu da demokrasiye uyum sağlayacak.”
Gerçekten, 12 Mart, 12 Eylül, 28 Şubat, hattâ 27 Nisan’da ve 2000’li yıllarda yapıldığı söylenip dâvâ konusu olmuş darbe planlarında öne çıkan generallerin tamamı, 27 Mayıs’tan etkilenmiş.
Ve çoğu, önceki darbelerde de görev almış.
Ama zamanın akışı içinde nesiller yenilenirken, bu gerçek orduda da hükmünü icra ediyor.
Harbiye öğrencisi ve yeni teğmen iken 27 Mayıs’a yakalanmamış yeni bir jenerasyon geliyor.
“En genç Genelkurmay Başkanı” sıfatıyla TSK komuta kademesinin başına getirilen Org. Necdet Özel, bu neslin ilk örneği sıfatını taşımakta.
Onunla ilgili bazı haberlerde yer alan “27 Mayıs başta olmak üzere darbelerin hiçbirinde bulunmadı. Harbiye’den 1969’da mezun oldu. 12 Eylül’de Kıbrıs’taki Türk Barış Gücündeydi” bilgileri, Erşenkal’ın tesbitini teyid eder nitelikte.
Dileğimiz, darbecilik gölgesi taşımayan bu sicilin, orduyu tam olarak demokrasiyle uyumlu bir hale getirecek esaslı reformlarla taçlanması.
Elbette ki, o reformları yapacak olan irade sivil iktidar. Ama herkesten önce buna katkı sağlaması ve destek vermesi gereken de, bizzat ordu.
Burada, Franco sonrası İspanya’daki sivilleşme reformunun mimarı, eski Savunma Bakanı Narcis Serra’nın ifadelerini hatırlamakta fayda var:
“Ordu mensuplarını izole ederek, askere rağmen orduda reform yapamazsınız. Orduda gerçek bir reform, askerlerin desteği alınmadan yapılamaz. Ordunun demokratikleşmesi, diğer alanlardaki demokratikleşme süreci ile tamamlanması gereken kapsayıcı bir süreç olmalı.
“Askerî reform, sadece yasa değiştirmekle değil, ancak ordu içindeki düşünce tarzının değişimiyle olabilir. Yaptığınız tüm reformların bizzat ordu tarafından da kabul edilmesi gerekiyor.”
(Serra’nın daha detaylı beyanları için bkz. “İspanya’dan sivilleşme dersleri” yazımız, 30.3.11 ve Şenay Yıldız’ın röportajı, Akşam, 25.3.11)
Bu itibarla, ordudaki değişimin olumlu ve sağlıklı bir mecrada gerçekleşebilmesi, evvelâ kendi içinde bu yönde bir irade geliştirmesine bağlı.
Ki, Bediüzzaman’ın “Kahraman ordu dizginini kurtarır” tesbiti de yine bu mânâyı teyid ediyor.
Bu süreçte sivil iradeye düşen, provoke edici ve itibarsızlaştırıcı tavırlardan uzak durup, yapıcı, ikna edici ve teşvikkâr yöntem ve söylemlerle sivilleşme reformlarını gündeme taşımak olmalı.
Ordunun kendisini devlet kurucusu ve cumhuriyetin muhafızı olarak gördüğü bir ülkede bu yaklaşımı değiştirip, TSK’yı sivilleşme ve demokrasi ile uyumlu bir çizgiye çekmek, çok dikkatli, dengeli ve özenli davranılmasını gerektiriyor.
Genelkurmay’ın Millî Savunma Bakanlığına bağlanması; general ve personel sayısı azaltılıp ordu sayıca küçültülürken profesyonelleştirilip teknik donanımı tahkim edilerek güçlendirilmesi; zorunlu askerliğin kaldırılması; askerî yargının lağvı; orduevi, lojman ve sosyal tesis gibi konulardaki ayrıcalık ve eşitsizliklerin sona erdirilmesi gibi, âcilen yapılması gereken çok şey var.
Ve bunların yapılması, TSK’nın da hayrına.
Bir başka çok önemli nokta, askerî okullardaki eğitim zihniyetinin ve müfredatının yenilenip, evrensel değerler, toplumun gerçekleri, hukuk ve demokrasi ilkeleri ile uyumlu hale getirilmesi.
Keza, askerî okulların yanı sıra, sivil eğitim sisteminin ve kurumlarının da, antidemokratik ve hukuk dışı militarist zihniyetin hâlâ devam etmekte olan müdahalelerinden kurtarılması.
Okullardaki kışla düzenine son verilip, “rahathazırol” komutları ve Andımız gibi ilkelliklerin bir an önce uygulamadan kaldırılması; Millî Güvenlik derslerinin ya iptal edilmesi veya demokratik bir içerikle sivil öğretmenlerce verilmesi.
Ve tüm bunların askerin katkısıyla yapılması.