Sanırım o âdet bir parça bize de geçti: Piyasada alışveriş yaparken, bir mamûlün önce kalitesine, ardından fiyat ve gramajına ziyadesiyle dikkat etmeye çalışırım. Aksi hâlde içim rahat etmez. Çünkü, mal sahibinin elindeki kalitesiz bir şeyi size pahalıya satmış olması mümkün.

Maalesef, piyasada güven büyük ölçüde azalmış, ciddiyet âdeta can çekişiyor; kazanma hırsı ise, almış başını gidiyor.

*

Yazının başlığındaki “mihenge vurmadan” sözünün çok sağlam ve güvenilir bir çıkış noktası var. 1910-11 senelerinde Şarkî Anadolu’daki aşiretlerin arasında seyahat eden Üstad Bediüzzaman, bu sözü kendisine yöneltilen bir suâl vesilesiyle kullanır. Önce o bahse kısacık bir atıf yapalım, ardından asıl mevzuya devam edelim.

Münazarat isimli eserde geçen ve her yönüyle ders alınması gerek ilgili kısım şöyledir: 

“Hiçbir müfsid ‘Ben müfsidim’ demez; daima sûret-i haktan görünür, yahut batılı hak görür… Evet, kimse demez ‘Ayranım ekşidir.’ Fakat, siz mihenge vurmadan almayın. Zira, çok silik söz, ticarette geziyor. Hatta, benim sözümü de, ben söylediğim için hüsn-ü zan edip, tamamını kabul etmeyiniz; belki ben de müfsidim veya bilmediğim hâlde ifsad ediyorum. Öyle ise, her söylenen sözün kalbe girmesine yol vermeyiniz.”

Yani, her söz hemen kabul etmeyin. Kezâ, önünüze konulan her malı hemen satın almayın. Tahkik edin, mihenge vurun. Şayet, söylendiği üzere altın gibi çıkarsa alın; yok, altın fiyatına satılan şey bakır, vs. çıkarsa, o takdirde satılan malı mutlaka iade edin.

*

Aziz dostlar. Siz siz olun, ihtiyacınız olan bir ürünü-mâmûlü-eşyayı hemen ilk gördüğünüz yerden sakın ha almayın. Zira, aldanma ve kandırılma ihtimali yüksektir.

Bu vahim hâlin şüphesiz ki mühim gerekçeleri, inandırıcı sebepleri vardır. 

Şöyle ki:

Piyasada “fiyat ve kalite denetimi” büyük ölçüde ortadan kalkmış ve hatta yer yer kaybolmuş durumda. Her isteyen, istediği fiyata malını satıyor. Şayet, bir tüccarın normal kâr marjına kanaati yoksa, kazanma hırsı âdeta tavan yapmaya başlıyor. Aldığı malın üzerine çok fâhiş bir kâr payı ekleyerek satışa sunuyor. Hele bir de göz boyama tarzında bir ambalajlama yaptı ise, değme keyfine gitsin. Emin olun, aynı malın üzerine 3-5 misli fiyat ekleyerek “vahşî kapitalizm”e boylu boyunca râm olanlara rastladık ve hâlen de rastlıyoruz.

*

Evet, kıymetli dostlar. Şahsen ihtiyacım olan her mâmül, her kalem ile ilgili olarak mutlaka ve mutlaka önce bir piyasa araştırmasında bulunurum. Gerek fiyat ve gerekse kalite yönü itibariyle bir güzel karşılaştırma yapar, yani mihenge vurur, ondan sonra alışveriş yapma cihetine giderim.

İllâ ki, sizler de rastlamışsınızdır. Ama, belki biz biraz daha tahkik ederek gittiğimiz için, hiç mübâlağa etmeden sizinle bazı tesbitleri paylaşmak istiyorum.

Hangi şehre, hangi muhite gidersek gidelim, hemen ilk fırsatta ekmekten zeytine, çaydan baharata, etten-sütten peynire, yağdan sabuna kadar her türlü ihtiyaç maddeleri hakkında piyasa araştırması yapar ve net bilgilere sahip olmaya çalışırım.

Bu sayede, çok büyük avantajlar sağladığımızı rahatlıkla ifade edebilirim. 

Yani, söz konusu mâmüllerde, ekseriyetle kaliteyi ucuza alabiliyoruz. Misâl, bir yerde 400 tl olan aynı marka ürünü yarı fiyatına aldığımız, daha kalitelisini ise 250 tl civarında aldığımız defalarca vaki olmuştur.

Onun için, siz siz olun, tahkik etmeden ve mihenge vurmadan başkasının sözünü hemen kabul etmediğiniz gibi, piyasadan da kimsenin etini, sütünü, yumurtasını, vesairesini dahi hemen kabul edip almayın.