Belli ki, öldürüleceği korkusuyla gizlenmişti. Dr. Refik Saydam, bu konuda onu daha evvel şu meâlde uyarmıştı: “Vasiyetini yazan Mustafa Kemal, kendinden sonra senin Cumhurbaşkanı olmanı istemiyor. Kendi adamlarına seni öldürtebilir. Onun için, mutlaka gözden kaybolman lâzım.” 

Dr. Saydam, yapmış olduğu bu iyiliğin karşılığını fazlasıyla aldı. İlk fırsatta Başbakan olarak tayin edildi ve öldüğü tarih olan 8 Temmuz 1942’ye kadar da bu makamda kaldı.

Can Dündar, vaktiyle bu konuyu kendi web sitesinde bütün detaylarıyla yazdı. Bizim asıl konumuz başka olduğu için o detaylara girmiyoruz. Biz Mareşal Fevzi Paşa’nın bu dönemdeki rolü üzerinde durmaya çalışalım.

*

Mustafa Kemal öldüğünde, Genelkurmay Başkanı olan Mareşal Çakmak Ankara'da bulunuyordu. İstanbul’da cenaze izdihamları yaşanırken, Ankara’da da seçilecek yeni Cumhurbaşkanının kim olacağı telâşı vardı.

Mustafa Kemal, daha bir sene öncesinden İsmet Paşa’yı diskalifiye etmiş, onun siyasetin dışına itmişti. Yerine Celal Bayar’ı atamıştı. Yerine seçilecek kişiler olarak da Başbakan Bayar, Mareşal Çakmak, yahut Dahiliye Vekili Şükrü Kaya’dan birinin olmasını istediğini yakın çevresine ihsas ettirmiştir.

Ne var ki, İsmet Paşa ne yapıp edip askeriyenin başındaki Fevzi Paşa’yı kafa kola alarak kendi adaylığını ona kabul ettirmiş oldu.

İkisi kendi aralarında anlaştıktan sonra, buna karşı gelmeye kimse cesaret edemezdi ve nitekim etmedi de. 

11 Kasım günü için yapılan plân tıkır tıkır işliyordu. Mareşal Çakmak, bir tabur askerle Millet Meclisi adeta kuşatma altına aldı. Böylelikle, İsmet dışında ikinci bir adayın çıkmasını dahi engellemiş oldu. Şüphesiz, bu cebrî tedbiri uygulamada kendisi için de yaptığı bir hesabı ve hevesi vardı. İsmet Paşa’dan sonra kendisi Cumhurbaşkanı olacaktı. Lâkin, onun bu hevesi her defasına kursağında kalacak ve bu dünyadan o hasret ile gidecekti. 

*

Şu iki noktanın altını çizmekte fayda var:

Birincisi, 16 senedir ordunun başında bulunan Mareşal Çakmak istemeseydi ve ciddi manada destek vermeseydi, İsmet Paşa’ın Meclis’te Cumhurbaşkanı seçilmesi asla kolay olmayacaktı. 

İkinci nokta şudur: Fevzi Paşa’nın da Cumhurbaşkanı olma hayali ve hevesi vardı. Hiç olmazsa, İsmet Paşa’dan bir dönem sonra kendisi o makama gelmek istiyordu. Bazı kimseler, tutup bunun aksini iddia etmeleri ve “Mareşal’in öyle bir beklentisi yoktu” demeleri mesnetsizdir. Nitekim, 1944’de bu beklentisini ihsas ettirmeye çalışırken, evdeki bulgurdan oldu. “Yaş haddinden” denilerek zoraki şekilde emekliye sevk edildi. Onu “yaş haddinden” emekliye sevk eden İsmet Paşa, kısa süre sonra parti kongresinde kendisi için alınan “Değişmez Başkan Millî Şef” kararını yan cebine koydu.

*

Bu vesile ile şu kesin bilgiyi de hatırlatmış olalım: Türkiye 1945’te çok partili sisteme geçmeye mecbur kaldı. Bir sene sonra da seçimlere gidildi. 

İşte, seçimden sonra ortaya çıkan Cumhurbaşkanı adaylarından biri de Fevzi Çakmak oldu. Çakmak, Halk Partisinin adayı olan İsmet Paşa’nın rakibi idi. 

Demek ki, o makama gelmek gibi bir niyet ve heves içinde varmış ki aday oldu. Ne var ki, yine seçilemedi. 1948’de kurulan Millet Partisinin başına geçti. Demokratları bölerek Meclis’te grup kurdurdu. Niyeti 1950 seçimlerinden sonra Cumhurbaşkanı olmaktı. Ancak, ömrü vefâ etmedi ve seçimden 35 gün önce kalp krizi sonucu öldü.