Fatih Sultan Mehmed kumandasındaki Osmanlı ordusu, 26 Ekim 1461’de Trabzon’u fethetti.
Karadeniz’in can damarı hükmünde olan bölge, bu tarihe kadar Pontus Rumlarının hâkimiyeti altında idi.
Sultan Fatih, aynen İstanbul’un fethinde olduğu gibi, Trabzon’un fethi esnasında da hiç umulmadık derecede zor görünen yöntemlere başvurdu. Meselâ, o tarihte Bulgar Dağı denilen mıntıkada, çetin dağ yamaçlarından yaya olarak geçmek gibi.
Hatta öyle ki, bu durumu gören Sâre Hâtun isimli Anadolu köylüsü kadın, karşısında gördüğü Sultan Fatih’e şöyle der: Hey oğul! Şu Trabzon’a bunca zahmet nedendir?
Koca Sultan’ın da ihtiyar kadına kestirmeden şu cevabı verdiği rivâyet edilir: Hey ana! Bu zahmet din yolundadır. Elimizde İslâmın kılıcı var. Eğer bu zahmete katlanmazsak, bize gazi demek yalan olur.
NOT: Tarihin garip bir tecellisi de şudur ki: Milâdî tarih itibariyle 1461’de fethedilen Trabzon’un trafik plaka kodu da 61 olmuştur.
KISA KISA
Şimdi de, pek mühim hadiselerin yaşandığı tarihteki diğer 26 Ekim günlerine ait bilgileri kısa notlar halinde ve kronolojik sıralamaya göre takdim etmeye çalışalım.
*
Milâdî 740 senesi 26 Ekim gününde İstanbul’da (Konstantinopolis) çok sayıda ölüm ve yaralanma ile sonuçlanan büyük bir deprem oldu. Bu şiddetli deprem sonrasında, İstanbul için bir müddet “toplu mezar kenti” ifadesi kullanıldı.
Said Nursî de der ki: Birgün İstanbul’un Eyüpsultan Kabristanı’nın dereye bakan yüksek bir yerinde oturuyordum. ...Uzağa değil, o kabristana baktım. Kalbime ihtar edildi ki: “Bu senin etrafındaki kabristanın, yüz İstanbul içinde vardır. Çünkü, yüz defa İstanbul buraya boşalmış. Bütün İstanbul’un halkını buraya boşaltan bir Hâkim-i Kadîrin hükmünden kurtulup müstesna kalamazsın; sen de gideceksin.” (10. Ricâ)
*
26 Ekim 1863: Uluslararası Kızıl Haç Teşkilâtı İtalya’nın Cenova şehrinde kuruldu.
(NOT: Kızılay, “Osmanlı Yaralı ve Hasta Askerlere Yardım Cemiyeti” ismiyle 11 Haziran 1868’de kuruldu. Bu insanî teşkilât, 1877’de “Osmanlı Hilâli Ahmer Cemiyeti” adını aldı.)
*
26 Ekim 1922: Lozan Konferansı’nın hemen öncesinde, Dışişleri Bakanlığı’ndan ayrılan Yusuf Kemal’in yerine İsmet Paşa getirildi. (Diğer gönüllü adayları reddeden M. Kemal: Size güvenmiyorum. İsmet, benim sözümden çıkmaz.)
*
26 Ekim 1924: TCF’nin başına geçen Kâzım Karabekir Paşa, I. Ordu Müfettişliği’nden ayrıldı. Bundan böyle milletvekili olarak çalışacağını bildirdi. Kemalist komita, bir yıl kadar sonra onu diskalifiye ile partisini kapattırdı ve siyasî hayatını da bitirme noktasına getirdi.
*
Millet Meclisi’nin 26 Ekim 1933 tarihli oturumunda iki karara imza atıldı.
1. Cumhuriyet’in 10. yıl dönümü münasebetiyle, Bakanlar Kurulu tarafından hazırlanmış olan Umumî Af Kànunu aynen kabul edildi.
2. Türk kadınlarına “muhtarlık seçimleri”nde seçme ve seçilme hakkını tanıyan kanun kabul edildi.
Bu iki kànun ile ilgili detaylı bilgiler, 27 Ekim 1933 tarihli TBMM Zabıt Ceridesi’nde..
*
26 Ekim 1947: Yıllardır süregelen Irak’taki İngiliz askerî işgali sona erdi.
*
26 Ekim 1951: Winston Churchill, 77 yaşında iken yeniden Birleşik Krallık (İngiltere) Başbakanı oldu.
*
26 Ekim 1961: 27 Mayıs Darbesi’nin başına monte edilen Cemal Gürsel 4. Cumhurbaşkanı oldu.
*
26 Ekim 1975: Genel nüfus sayımı yapıldı. Türkiye’nin nüfusu 40.350.000 kişi.
*
26 Ekim 1982: Cinayetten sâbıkalı olup yurt dışına kaçan Yılmaz Güney vatandaşlıktan çıkarıldı.
*
26 Ekim 1984: Cumhuriyet tarihinde ilk kez bir bakan azledilmiş oldu. Maliye ve Gümrük Bakanı Vural Arıkan kendi isteğiyle istifa etmeyince, Başbakan Özal’ın isteği üzerine Cumhurbaşkanı Evren Paşa tarafından görevden alındı.
*
26 Ekim 2017: İYİ Parti, ekseriyeti MHP’den ayrılan bir grup siyasetçi ile Meral Akşener öncülüğünde kuruldu.