Hukukun temel amacı, toplumda adaleti sağlamaktır. Hukuk düzeni insanların temel hak ve hürriyetlerini, ödevlerini düzenler. Sosyal, siyasal ve ekonomik alanlarda faydalar sağlar. Huzur ve güven içinde yaşamalarına yardımcı olur.

Hukuk Fakültelerinin birinci sınıfında anlatılan, ancak ilkokulda öğrenilmesi gereken bazı temel haklarımızı hatırlayalım. Demokratik şuurun artması, bunları bilmemize ve sahip çıkmamıza bağlı.

*** 

Devlet nedir? “Devlet, sınırları belirlenmiş bir toprak parçası üzerinde yaşayan insanlardan oluşan bir toplumu, düzen içerisinde yönetmek amacıyla, kural koyma yetkine sahip kurumlar aracılığıyla otorite kullanan siyasal bir örgüttür.”

Anayasaya göre Türkiye Cumhuriyeti demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk devletidir. Devlet çok önemli bir tüzel kişiliktir; ancak kutsal değildir. “İdarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır.” 

Devlet, millet için vardır; millet devlet için değil. Devlet görevinde çalışanlar da, bizim aramızdan atanan insanlardır.

Demokratik toplum düzeninin belirleyici vasfı, fertlerin kendi aralarındaki ve devletle olan ilişkilerinin pozitif hukuk kurallarına bağlanmış olmasıdır.

HERKES İÇİN HÜRRİYET

Kanun, hukuk sisteminde yetkili organlarca düzenlenen hukuk kurallarıdır. Kanunlar, hukukun temel prensiplerine ve anayasaya aykırı olamaz. 

“Kanun, lâfzıyla veya ruhuyla temas ettiği bütün mes’elelerde mer’idir (geçerlidir).

* Hukuk önünde herkes eşittir. Hiçbir kişiye, aileye, zümreye veya sınıfa imtiyaz tanınamaz.

* Herkes, kişi hürriyeti ve güvenliğine sahiptir. Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulamaz, devredilemez, vazgeçilemez temel hak ve hürriyetlere sahiptir. Bunlar, istisnaî durumlarda ve ancak kanun ile sınırlandırılabilir. 

* Herkes, dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasî düşünce, felsefî inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gözetilmeksizin kanun önünde eşittir. 

* Herkes, haberleşme hürriyetine sahiptir. Haberleşmenin ve şahsî bilgilerin gizliliği esastır. Bunun için Devlet her türlü tedbiri alır. Verilerin çalınması hizmet kusurudur. Sebebiyet veren kamu görevlisi devlet adına sorumludur. 

* Herkes, özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahiptir.

* Kimsenin konutuna dokunulamaz. Hâkim kararı olmadıkça; kimsenin konutuna girilemez, arama yapılamaz ve eşyalarına el konulamaz.

* Herkes lekelenmeme ve bağımsız mahkemelerde adil yargılanma hakkına sahiptir. Keyfî olarak tutuklanamaz, hürriyetinden mahrum edilemez.

DİN, DÜŞÜNCE VE BASIN HÜRRİYETİ

* Herkes vicdan, dinî inanç ve kanaat hürriyetine sahiptir. Kimse ibadete, dinî âyin ve törenlere katılmaya, dinî inanç ve kanaatlerini açıklamaya zorlanamaz; dinî inanç, düşünce ve kanaatlerinden dolayı kınanamaz ve suçlanamaz.

* Herkes resmî makamlardan izin almaksızın düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir.

* Basın hürdür, sansür edilemez. Devlet, basın ve haber alma hürriyetlerini sağlayacak tedbirleri alır. 

* Basın Kanunu, haber, düşünce ve kanaatlerin serbestçe yayımlanmasını engelleyici veya zorlaştırıcı siyasal, ekonomik, malî ve teknik şartlar koyamaz. (Ama Yeni Asya’nın resmî ilan hakkı 2000 gündür gasbediliyor!)

Listeyi uzatmak mümkün. Kanunlar, ruhlarına uygun ve adil şekilde uygulanırsa güzeldir, yoksa yerine uymayan süs gibidir. Şimdi bu çerçeveden Türkiye fotoğrafına bir göz atalım; bakalım neler göreceğiz!